الرئيسية
Pubblicazioni
التسجيل
Hutbe Tema Artikuj Aktuale Gruaja&Familja Pyetje&Përgjigje
A e dijnë ata vetë ç`po ndodh me ata?
Gjatë kohës, ndërkaq, kam kuptuar ku qëndron vështirësia e tyre. Kam filluar të vrojtoj që në sytë e njerëzve të edukuar në territorin e mendimit të krishterë - me theksin në "mbinatyroren", që gjoja është karakteristike për çdo përvojë religjioze të mirëfilltë - qasja kryesisht racionale duket se largon nga vlera shpirtërore religjioze. Ky qëndrim nuk ka qenë assesi i kufizuar në të krishterët besimtarë. Për shkak të lidhshmërisë së gjatë, pothuaj ekskluzive të Evropës me krishterizmin, madje edhe evropianët agnostikë ndërdijshëm kanë mësuar të shikojnë në çdo përvojë religjioze nëpër thjerzën e botëkuptimeve të krishtera dhe e kanë konsideruar të "vlefshme" vetëm nëse është përcjellë me mallëngjimin e respektit të thellë misterioz para gjërave të fshehura dhe jashtë të kuptuarit intelektual. Islami nuk e plotësonte këtë kërkesë; ai ka cekur bashkëpunimin e formave fizike dhe shpirtërore të jetës në shkallën natyrore të përkryer. Në realitet, shikimi i tij mbi botën ka qenë aq tjetërfare nga ai i krishterë, në të cilin shumica e koncepteve etike perëndimore kanë qenë të bazuara, që pranimi i vlefshmërisë së njërit pashmangshëm ka shpjerë deri te kontestimi i vlefshmërisë së tjetrit.
Sa më përket mua, tash e kam ditur se anoj kah Islami, por ngurrimi skajor e shtynte hapin përfundimtar, të parevokueshëm. Mendimi për pranimin e Islamit më dukej si aventura nëpër urë mbi humnerën ndërmjet dy botërave tjetërfare; urës aq të gjatë sa që duhet të arrihet pika nga e cila s`ka kthim para se skaji tjetër të bëhet i pashëm. Kam qenë krejtësisht i vetëdijshëm se, nëse bëhem musliman, më duhet medoemos që të kthehem nga bota në të cilën jam rritur. Kurrfarë shtegdalje tjetër nuk ishte e mundur. Vërtet nuk mund të ndiqet thirrja e Muhammedit e njëkohësisht të mbahen lidhjet e mia të brendshme me shoqërinë në të cilën sundojnë konceptet diametralisht të kundërta. Por - a është njëmend Islami shpallje e Zotit apo vetëm urtësi e njeriut të madh, por megjithatë - njeri...?
Një ditë - ka qenë shtator 1926 - Elza dhe unë u gjetëm në hekurudhën nëntokësore berlinase. Ishte kupe i klasës së lartë. Shikimi im ra rastësisht në njeriun mirë të veshur përkundër mua, qartë njeri afarist i pasur, me çantë të shkëlqyeshme prej lëkure mbi gjunjë dhe me unazë të madhe diamanti në dorë. Sarollatshëm mendova se figura e pashme e këtij njeriu mirë po pajtohet në fotografinë e prosperitetit që takohej kudo në Evropën Qendrore ato ditë; prosperitetit që për më tepër bie në sy që ka ardhur pas viteve të inflacionit, kur tërë jeta ekonomike ka qenë, sipas rregullit, rrëmujë dhe mjerim i plotë. Shumica e njerëzve tash kanë qenë mirë të veshur e të ushqyer, kurse njeriu përballë meje nuk ka qenë për këtë kurrfarë përjashtimi. Por kur kam shikuar në fytyrën e tij, nuk më dukej se shikoja personin e lumtur. Dukej i brengosur, por jo vetëm i brengosur por fort i palumtur, me sytë që zgurdullojnë në zbrazëtirë dhe skajet e buzëve të lëshuara sikur në dhëmbje - por jo dhëmbje trupore. Duke mos dashur të jem i panjerëzishëm, i ktheva sytë dhe pashë pranë tij një zonjë elegante. Edhe ajo kishte çuditërisht çehre jo të lumtur të fytyrës sikur po kalon apo po përjeton diç që po i shkakton dhëmbje; megjithatë, buzët e saj qenë të shtrënguara në diç që gjason në qeshje e cila, jam i sigurtë, është dashur të jetë artificiale. Atëherë fillova të shikoj përreth në të gjitha fytyrat tjera në kupe - fytyra pa përjashtim të njerëzve mirë të veshur dhe mirë të ushqyer dhe pothuaj në secilin prej tyre kam mundur të vërej çehre të vuajtjes së fshehtë, ashtu të fshehur që pronari i fytyrës sikur nuk ka qenë as i vetëdijshëm për këtë.
Kjo njëmend ishte e çuditshme. Kurrë më parë nuk kam shikuar aq shumë fytyra jo të lumtura rreth vetes; ose ndoshta kurrë më parë nuk kam kërkuar atë që tash aq zëshëm prej tyre ka folur? Përshtypja ka qenë aq e fuqishme që këtë ia ceka Elzës; edhe ajo filloi të shikojë rreth vetes me syrin e kujdesshëm të piktorit kompetent për studimin e tipareve njerëzore të fytyrave. Atëherë mu kthye mua, e mahnitur, dhe tha: "Ke të drejtë. Ata të gjithë duken sikur po lëngojnë mundime të tmerrshme... Pyetem a e dijnë ata vetë ç`po ndodh me ata?"
E kam ditur se nuk e dijnë - sepse përndryshe nuk do të mund ta shpenzojnë jetën e vet siç po e bëjnë këtë, pa kurrfarë besimi në të vërtetat të cilat obligojnë, pa kurrfarë caku pos dëshirës që ta ngrisin "standardin jetësor" të vetin, pa kurrfarë shprese pos të sigurojnë më shumë përparësi materiale, më shumë gjëra dhe mbase më shumë fuqi...
Kur u kthyem në shtëpi, rastësisht shikova në tavolinën time në të cilën ishte Kur`ani i hapur të cilin më herët kam qenë duke e lexuar. Mekanikisht e mora librin që ta vë në vendin e vet, por pikërisht kur dëshirova ta mbylli, shikimi më ra në faqen e hapur dhe lexova:
"Jeni të verbuar me makutëri për shumë e më shumë
derisa nuk shkoni në varr:
Por, ju do të mësoni!
Por, ju do të mësoni!
Po, sikur këtë vetëm ta dinit sigurisht,
ju pa dyshim do të shihnit skëterrën
në të cilën jeni.
Në kohën e vet, pa dyshim, ju
do të shihni sigurisht me sytë e juaj: atë
Ditë do të pyeteni ç`keni bërë me begatinë e jetës".
Për një çast kam mbetur pa frymë. Mendoj se libri mu dridh në duar. Atëherë ia zgjata Elzës: "Lexoje këtë. A nuk është kjo përgjegje në atë që e kemi parë në hekurudhën nëntokësore?"
Kjo ishte përgjegja; aq vendimtare sa të gjitha dyshimet befasisht u zhdukën. Tash e kam ditur, jashtë çdo dyshimi, se Zoti e ka inspiruar këtë libër që e mbaj në dorë; sepse edhe pse i është afruar njeriut para trembëdhjetë shekujsh, ajo qartë ka paraparë diç që mund të bëhet e vërtetë vetëm në këtë shekullin tonë të komplikuar, të mekanizuar që dobësitë e kanë ngujuar.
Në të gjitha kohët njerëzit e kanë njohur makutërinë; por kurrë para kësaj makutëria nuk e pat kaluar lakminë e thjeshtë që të arrihet diç dhe të bëhet opsesion që e mjegullon shikimin për çdo gjë tjetër, lakmia joshëse që të fitohet, të punohet, sendërtohet gjithnjë shumë e më shumë - më shumë sot se dje dhe më shumë nesër se sot, xhindi që kalëron në qafë të njerëzve dhe i kamxhikon zemrat e tyre përpara drejt caqeve që në mënyrë nxitëse shkëlqejnë në largësi por treten në hiçgjë të vlefshme për përbuzje sapo t`i arrijnë, gjithnjë duke ofruar premtim të caqeve të reja përpara - caqeve edhe më të shkëlqyeshme, provokuese gjithnjë derisa janë në horizont, por të përcaktuara të zhduken në hiçgjenë e re sapo të vijnë për t`i kapur; kurse ajo uri, ajo uri e pangishme për caqe gjithnjë të reja që e kanë shpirtin njerëzor: "Po, sikur këtë vetëm ta dinit, do të shihnit skëterrën në të cilën jeni..."
Kjo, kam parë, nuk ka qenë vetëm urtësia njerëzore e njeriut nga e kaluara e largët në Arabinë e largët. Sado që ai ka mund të jetë i urtë, njeriu i tillë nuk ka mund t`i parasheh vetë kokëçarjet aq karakteristike për shekullin e njëzet. Nga Kur`ani ka folur zë më i madh se zëri i Muhammedit...
"Rruga për në Mekë"
perktheu: Nexhat Ibrahimi, Hamdi Ilazi
Pjesa nga libri “The Road to Mecca “ ( “Rruga për në Mekë”, të cilën shpresojmë që së shpejti do ka kemi të botuar në gjuhën shqipe). Ky libër është, sipas vlersimeve të kritikëve të shumtë, vepër e fuqisë së madhe inspiruese e bukurie; në këtë libër autori e ka përshkruar rrugën personale gjer te Islami.
Muhammed Asad,
11.7.2001
A e dijnë ata vetë ç`po ndodh me ata?
Gjatë kohës, ndërkaq, kam kuptuar ku qëndron vështirësia e tyre. Kam filluar të vrojtoj që në sytë e njerëzve të edukuar në territorin e mendimit të krishterë - me theksin në "mbinatyroren", që gjoja është karakteristike për çdo përvojë religjioze të mirëfilltë - qasja kryesisht racionale duket se largon nga vlera shpirtërore religjioze. Ky qëndrim nuk ka qenë assesi i kufizuar në të krishterët besimtarë. Për shkak të lidhshmërisë së gjatë, pothuaj ekskluzive të Evropës me krishterizmin, madje edhe evropianët agnostikë ndërdijshëm kanë mësuar të shikojnë në çdo përvojë religjioze nëpër thjerzën e botëkuptimeve të krishtera dhe e kanë konsideruar të "vlefshme" vetëm nëse është përcjellë me mallëngjimin e respektit të thellë misterioz para gjërave të fshehura dhe jashtë të kuptuarit intelektual. Islami nuk e plotësonte këtë kërkesë; ai ka cekur bashkëpunimin e formave fizike dhe shpirtërore të jetës në shkallën natyrore të përkryer. Në realitet, shikimi i tij mbi botën ka qenë aq tjetërfare nga ai i krishterë, në të cilin shumica e koncepteve etike perëndimore kanë qenë të bazuara, që pranimi i vlefshmërisë së njërit pashmangshëm ka shpjerë deri te kontestimi i vlefshmërisë së tjetrit.
Sa më përket mua, tash e kam ditur se anoj kah Islami, por ngurrimi skajor e shtynte hapin përfundimtar, të parevokueshëm. Mendimi për pranimin e Islamit më dukej si aventura nëpër urë mbi humnerën ndërmjet dy botërave tjetërfare; urës aq të gjatë sa që duhet të arrihet pika nga e cila s`ka kthim para se skaji tjetër të bëhet i pashëm. Kam qenë krejtësisht i vetëdijshëm se, nëse bëhem musliman, më duhet medoemos që të kthehem nga bota në të cilën jam rritur. Kurrfarë shtegdalje tjetër nuk ishte e mundur. Vërtet nuk mund të ndiqet thirrja e Muhammedit e njëkohësisht të mbahen lidhjet e mia të brendshme me shoqërinë në të cilën sundojnë konceptet diametralisht të kundërta. Por - a është njëmend Islami shpallje e Zotit apo vetëm urtësi e njeriut të madh, por megjithatë - njeri...?
Një ditë - ka qenë shtator 1926 - Elza dhe unë u gjetëm në hekurudhën nëntokësore berlinase. Ishte kupe i klasës së lartë. Shikimi im ra rastësisht në njeriun mirë të veshur përkundër mua, qartë njeri afarist i pasur, me çantë të shkëlqyeshme prej lëkure mbi gjunjë dhe me unazë të madhe diamanti në dorë. Sarollatshëm mendova se figura e pashme e këtij njeriu mirë po pajtohet në fotografinë e prosperitetit që takohej kudo në Evropën Qendrore ato ditë; prosperitetit që për më tepër bie në sy që ka ardhur pas viteve të inflacionit, kur tërë jeta ekonomike ka qenë, sipas rregullit, rrëmujë dhe mjerim i plotë. Shumica e njerëzve tash kanë qenë mirë të veshur e të ushqyer, kurse njeriu përballë meje nuk ka qenë për këtë kurrfarë përjashtimi. Por kur kam shikuar në fytyrën e tij, nuk më dukej se shikoja personin e lumtur. Dukej i brengosur, por jo vetëm i brengosur por fort i palumtur, me sytë që zgurdullojnë në zbrazëtirë dhe skajet e buzëve të lëshuara sikur në dhëmbje - por jo dhëmbje trupore. Duke mos dashur të jem i panjerëzishëm, i ktheva sytë dhe pashë pranë tij një zonjë elegante. Edhe ajo kishte çuditërisht çehre jo të lumtur të fytyrës sikur po kalon apo po përjeton diç që po i shkakton dhëmbje; megjithatë, buzët e saj qenë të shtrënguara në diç që gjason në qeshje e cila, jam i sigurtë, është dashur të jetë artificiale. Atëherë fillova të shikoj përreth në të gjitha fytyrat tjera në kupe - fytyra pa përjashtim të njerëzve mirë të veshur dhe mirë të ushqyer dhe pothuaj në secilin prej tyre kam mundur të vërej çehre të vuajtjes së fshehtë, ashtu të fshehur që pronari i fytyrës sikur nuk ka qenë as i vetëdijshëm për këtë.
Kjo njëmend ishte e çuditshme. Kurrë më parë nuk kam shikuar aq shumë fytyra jo të lumtura rreth vetes; ose ndoshta kurrë më parë nuk kam kërkuar atë që tash aq zëshëm prej tyre ka folur? Përshtypja ka qenë aq e fuqishme që këtë ia ceka Elzës; edhe ajo filloi të shikojë rreth vetes me syrin e kujdesshëm të piktorit kompetent për studimin e tipareve njerëzore të fytyrave. Atëherë mu kthye mua, e mahnitur, dhe tha: "Ke të drejtë. Ata të gjithë duken sikur po lëngojnë mundime të tmerrshme... Pyetem a e dijnë ata vetë ç`po ndodh me ata?"
E kam ditur se nuk e dijnë - sepse përndryshe nuk do të mund ta shpenzojnë jetën e vet siç po e bëjnë këtë, pa kurrfarë besimi në të vërtetat të cilat obligojnë, pa kurrfarë caku pos dëshirës që ta ngrisin "standardin jetësor" të vetin, pa kurrfarë shprese pos të sigurojnë më shumë përparësi materiale, më shumë gjëra dhe mbase më shumë fuqi...
Kur u kthyem në shtëpi, rastësisht shikova në tavolinën time në të cilën ishte Kur`ani i hapur të cilin më herët kam qenë duke e lexuar. Mekanikisht e mora librin që ta vë në vendin e vet, por pikërisht kur dëshirova ta mbylli, shikimi më ra në faqen e hapur dhe lexova:
"Jeni të verbuar me makutëri për shumë e më shumë
derisa nuk shkoni në varr:
Por, ju do të mësoni!
Por, ju do të mësoni!
Po, sikur këtë vetëm ta dinit sigurisht,
ju pa dyshim do të shihnit skëterrën
në të cilën jeni.
Në kohën e vet, pa dyshim, ju
do të shihni sigurisht me sytë e juaj: atë
Ditë do të pyeteni ç`keni bërë me begatinë e jetës".
Për një çast kam mbetur pa frymë. Mendoj se libri mu dridh në duar. Atëherë ia zgjata Elzës: "Lexoje këtë. A nuk është kjo përgjegje në atë që e kemi parë në hekurudhën nëntokësore?"
Kjo ishte përgjegja; aq vendimtare sa të gjitha dyshimet befasisht u zhdukën. Tash e kam ditur, jashtë çdo dyshimi, se Zoti e ka inspiruar këtë libër që e mbaj në dorë; sepse edhe pse i është afruar njeriut para trembëdhjetë shekujsh, ajo qartë ka paraparë diç që mund të bëhet e vërtetë vetëm në këtë shekullin tonë të komplikuar, të mekanizuar që dobësitë e kanë ngujuar.
Në të gjitha kohët njerëzit e kanë njohur makutërinë; por kurrë para kësaj makutëria nuk e pat kaluar lakminë e thjeshtë që të arrihet diç dhe të bëhet opsesion që e mjegullon shikimin për çdo gjë tjetër, lakmia joshëse që të fitohet, të punohet, sendërtohet gjithnjë shumë e më shumë - më shumë sot se dje dhe më shumë nesër se sot, xhindi që kalëron në qafë të njerëzve dhe i kamxhikon zemrat e tyre përpara drejt caqeve që në mënyrë nxitëse shkëlqejnë në largësi por treten në hiçgjë të vlefshme për përbuzje sapo t`i arrijnë, gjithnjë duke ofruar premtim të caqeve të reja përpara - caqeve edhe më të shkëlqyeshme, provokuese gjithnjë derisa janë në horizont, por të përcaktuara të zhduken në hiçgjenë e re sapo të vijnë për t`i kapur; kurse ajo uri, ajo uri e pangishme për caqe gjithnjë të reja që e kanë shpirtin njerëzor: "Po, sikur këtë vetëm ta dinit, do të shihnit skëterrën në të cilën jeni..."
Kjo, kam parë, nuk ka qenë vetëm urtësia njerëzore e njeriut nga e kaluara e largët në Arabinë e largët. Sado që ai ka mund të jetë i urtë, njeriu i tillë nuk ka mund t`i parasheh vetë kokëçarjet aq karakteristike për shekullin e njëzet. Nga Kur`ani ka folur zë më i madh se zëri i Muhammedit...
"Rruga për në Mekë"
perktheu: Nexhat Ibrahimi, Hamdi Ilazi
Pjesa nga libri “The Road to Mecca “ ( “Rruga për në Mekë”, të cilën shpresojmë që së shpejti do ka kemi të botuar në gjuhën shqipe). Ky libër është, sipas vlersimeve të kritikëve të shumtë, vepër e fuqisë së madhe inspiruese e bukurie; në këtë libër autori e ka përshkruar rrugën personale gjer te Islami.
Muhammed Asad,
11.7.2001
