الرئيسية
Pubblicazioni
التسجيل
من طرف Falënderimi i qoftë All-llahut, i cili
e bëri namazin farz për robërit e Tij dhe i urdhëroi që ta falin dhe ta kryejnë
në mënyrë më të mirë. Bekimi dhe shpëtimi
i All-llahut qofshin mbi Pejgamberin tonë, të cilit i është drejtuar duke i
thënë: ''Ty ta zbritëm Kur'anin që t'u shpjegosh njerëzve atë që u
është shpallur atyre.''( Nahl: 44). Dhe Muhammedi saws e realizoi këtë detyrë në
mënyrë të plotë. Prej gjërave që i
shpjegoi me gojë dhe me punë ishte edhe namazi. Aq bukur e shpjegoi saqë një
herë fali namaz në mimber, duke u ngritur e duke bërë ruku, e pasi mbaroi faljen
u tha: '' E kam bëre këtë gjë që të më pasoni dhe ta mësoni namazin tim''
(Buhariu dhe Muslimi). Si dhe na e bëri obligim pasimin e tij duke thënë: ''
Faluni ashtu sikur që më shihni duke u falur.''( Buhariu, Muslimi dhe Ahmedi).
Muhammedi saws e ka përgëzuar atë që e falë namazin ashtu siç e
ka falur ai, duke i siguruar hyrje ne Xhennet nga ana e All-llahut duke thënë :
''All-llahu azze we xhel-le i ka bërë farz pesë namaze. Ai që merr mirë abdest,
i falë në kohë të tyre, i plotëson rukutë dhe sexhdet e tyre dhe i falë me
frikë-respekt, All-llahu i siguron falje mekatesh, kurse ai që nuk vepron
kështu, nëse don ia falë, perndryshe e dënon. (Hadithi është sahih, shiko Sahih
Ebu Dawud) Bekimi dhe shpëtimi qofshin mbi familjën e
tij, shokët e tij të devotshëm e të pastër, të cilët neve na transmetuan
ibadetin e tij, namazin, fjalët dhe veprat e Muhammedit saws, vetëm keto i bënë
drejtim dhe shembull për to, dhe mbi ata që ecën rrugës së tyre deri në Ditën e
Kijametit.
Pasiqë njohja e kësaj në
mënyrë të qartë nuk u mundësohet shumicës së njerëzve, bile edhe as dijetarëve,
nga shkaku i të kapurit të tyre për ndonjë medhheb të caktuar. Kurse çdo dijetar
që punon në shërbimin e sunnetit të pastër, në aspekt të tubimit dhe marrjës së
fikhut, din se në çdo medhheb ka gjëra që nuk gjenden në medh'hebin tjeter, dhe
në të gjitha medhhebet ka gjëra që nuk janë të vërteta, e të ciëat i mveshen
Pejgamberit saws sidomos këtë mund ta gjejmë në librat e mëvonshëm , të cilët
pohojnë në mënzrë të prerë se kjo është prej vepres se Muhammedti saws. Për këtë
shkak dijetaret e hadithit, All-llahu i shpërbleftë me të mira, kanë
shkruajtur vepra ku tregojnë gradën e haditheve të librave të njohura të
fikhut, siç është libri El Inaje bima'rifeti ehadihtil-hidaje dhe Et-turuku
wel-wesail fi tehrixhi hulasetud-delail të dijetarit Abdulkadir bin Muhammed ed
Kurejsh, El Hanefi dhe Nesbur-raje ila ehadi-thil-hidaje, te dijetarit El-hafidh
Zejlai, etj.
Unë them: Pasiqë njohja e
kësaj gjëje është e vështië për shumicën e njerëzve, e shkruajta këtë libër që
të mësojnë menzren e namazit te Resulull-llahut saws e të udhëzohen me udhëzimin
e tij, duke shpresuar nga All-llahu swt atë qe na ka premtuar në gjuhë të
Pejgamberit të Tij saws: '' Kush thërret në udhëzim ka shpërblim (për këtë) dhe
shpërblimin e atyre që veprojnë me këtë udhëzim, duke mos u pakësuar ky
shpërblim'.' (Transmetoi Muslimi dhe të tjerët)
Pasiqë nuk
hasa në ndonjë libër
përmbledhëse
me këtë tematikë,
e pashë për detyrë
që për vëllezërit
e mi muslimanë, të cilët
kanë deshirë të
pasojnë udhëzimin e Muhammedit
saws, të bëj një
libër që do të
përmbledhë, aq
sa mundet, çdo send që ka të
bëjë me formën
e namazit te Muhammedit saws prej tekbirit e deri te selami( fundi
i namazit), në mënyrë
që t’ia lehtësojë
lexuesit, simpatizuesit te vertetë të
Muhammedit saws, realizimin e urdhërit te tij:
“ Faluni ashtu sikur që me
shihni duke u falur”. Për këtë
shkak përvesha krahet, tubova hadithet që
kanë të bëjnë
me qëllimin tim, rezultat i të
cilit është ky libër.
I kam vënë kusht vetës
që mos të përmendi
në këtë libër
asnjë hadith jo të vërtetë
duke pasë parasysh rregullat e terminologjisë
se hadithit. Për këtë
shkak kam lënë anash
çdo hadith të dobët,
pa marrë parasyshë se a ka të
bëjë me formën,
dhikrin ose veprat e vlefshme, ngase besoj se hadithi
i vertetë mjafton, kurse hadithi
i dobët nuk na jep vetëm
se paragjykime, kurse paragjykimi, siq thotë All-llahu:
“…nuk eshte asgje ndaj se vertetes”
(Nexhm:28) dhe si ka thene Pejgamberi saws: “
Keni droje paragjykimet ngase paragjykimi është
fjala më e rrejshme.” (Buhariu
dhe Muslimi).
All-llahu xh.sh. nuk ka kërkuar
prej nesh ta adhurojmë me hadithe të
tilla, bile Muhammedi saws na ka ndaluar nga kjo duke thënë:
“Keni droje te transmetuarit e shumtë
nga unë, kurse ai që flet nga unë
le të thotë vetëm
të vërtetën
dhe të drejtën. Kush thotë
për mua atë që
nuk kam thënë, le të
përgatitë karrige prej zjarri.”
(Iben Ebil Shejbe dhe Ahmedi) Pasiqë ka ndaluar Muhammedi
saws të transmetuarit e hadithit të
dobët, më parë
do të ndalonte te vepruarit më të.
E kam quajtur Forma e Namazit te Muahmmedit saws, prej tekbirit e deri ne Selam
sikurse e sheh. Lus All-llahun xh.sh qe ta bëjë
te sinçertë për
Fytyrën e Tij të Ndershme dhe t’u
bëjë dobi me të vëllezërve
te mi besimtar. Ai është Dëgjues
dhe Përgjegjës.
Metoda
Pasiqë tema e këtij
libri ishte sqarimi i faljes
së Muhammedit saws, është
e natyrshme që mos t'i përmbahem
asnjë medh’hebi, nga shkaku që
përmenda më parë.
Kështu që kam përmendë
çdo hadith të vërtetë,
ashtu siq kanë vepruar Muhadithinet në
të kaluarën dhe ashtu siç veprojnë
edhe sot. Ebul-Hasan El -Lakneviu thotë:
'' Kush shikon me shikim të drejtë
dhe kush fundosët në detin e
fikhut dhe të usulit pa kufi kupton se shumë
çështje primare dhe sekondare
në të cilat janë
përçarë
dijetarët, drejtimi i muhaditheve
është më i
fortë se te tjerët. Unë
çdo herë që përcjellja
përçarjet e dijetarëve,
fjalën e muhadithëve
e gjeja më afër të
vertetës. All-llahu i mbrojtë.
All-llahu na ringjalltë ne grupin
e tyre dhe na mundësoftë që
të vdesim duke i dashur dhe duke
i pasuar ata.”
Për këtë shkak ky libër do të jetë përmbledhës i asaj që është shpërndarë në
brendinë e librave të ndryshëm të hadithit dhe fikhut, pa marrë parasyshë
ndryshimin e mendimeve te tyre, pasiqë asnjë libër nuk e përmbledh gjithë të
vërtetën. Shpresojmë se ai që
do të veprojë me këtë
do të jete prej atyre që janë
të udhëzuar “Në
atë që u kundershtuan ndërmjet
veti, me lejën e All-llahut, All-llahu e nxjerr në
rrugë të drejtë
atë që dëshiron.”
(Bekare: 213)
Pasiqë unë
ia obligova vetës këtë
metodë, dmth te kapurit për
sunnetin e vertetë, dhe e përdora
këtë metodë
në këtë libër
(ose liberth), dhe në librat
tjerë që do të
përhapën ndërmjet
njerëzve, jam i bindur se shumica
nuk do të jenë të
kënaqur nga kjo. Shumë grupe dhe
medh’hebe, bile shumica prej tyre do të
ofendojnë dhe do të qortojne me
gojën dhe lapsat e tyre, mirëpo
kjo nuk është gjë
për mua, ngase unë e di se të
kënaqurit e njerëzve
është qëllim
i paarritshëm dhe se
“ Ai që i bën
të kënaqur njerëzit
duke e hidhëruar All-llahun, All-llahu këtë
njëri e le ne duart e njerëzve”
siç thotë Muhammedi saws. (Tirimidhiu, Kadaiu e te
tjere, hadithi eshte sahih)
Disa thenie te
imameve
E shoh të arsyeshme
të përmendi disa thënie
të imamëve, ndoshta në
to ka përkujtim për ata që
i pasojnë verbërisht, bile
edhe ata që i bëjnë
taklid atyre që janë në
gradë më të
vogël se ata, dhe kapën për
medh’hebet dhe fjalët e tyre,
sikur te ishin zbritur nga qielli. All-llahu xh.sh. thote: “Pasoni
atë që u eshte zbritur nga Zoti
juaj, e mos zini miq pos Tij. Pak po përkujtoheni.”
(Araf:3).
Të
drejtuarit nga Kibla
Njeriu që do të
falë namaz drejtohet kah Kibla (Qabja) pa marrë
parasysh vendin ku gjendet, duke bërë
nijet të falurit e namazit që
vijon (Vendi i nijetit është
zemra, e nuk duhet shqiptuar me gojë,
ngase këtë vepër
nuk e ka bërë Muhammedi saws e as
sahabët e tij. Për këtë
shkak një vepër që
nuk e kanë bërë
ata as ne nuk duhet ta bëjmë,
ngase kjo vepër konsiderohet bidatë.
Muhammedi saws kur ngritej për në
namaz drejtohej kah Kibleja, qoftë ne namaz te farzit ose
te nafilës. Ky hadith është
mutevair, dmth e kanë transmetuar
nga çdo gjeneratë një
grup njerëzish, ashtuqë numri
i madh i tyre mohon mundësinë
e gënjeshtres. Gjithashtu, ka urdhëruar
duke thënë: “Kur
të ngritesh në namaz, merr mirë
abdest, pastaj drejtohu kah Kibleja dhe merr tekbir ,dmth thuaj Allahu Ekber (Buhariu
dhe Muslim)
Të
falurit drejt Sutrës
Të marrish sutre
para vetës gjatë namazit
është vaxhib (obligim
i domosdoshëm). Sutre
është një
send që vendosët para vetës
në madhësi sa një
bërryl. Mund te jet dru, gur, njeri, dmth shpina e tij,
ose diç tjetër në
këtë madhësi.
Duhët të jet në
largësi aq sa të ketë
mundësi të vej kokën
në sexhde para sutrës. Kjo ka të
bëjë me atë
që falet në vete, mirëpo
sa i takon njeriut që falët
pas imamit, ky person nuk duhet të merr sutre, por
mjafton sutreja e imamit, dmth sutreja e imamit është
sutre për të. Muhammedi saws thotë:
“ Falu drejt sutres dhe mos lë
askend të kalojë para teje. Nëse
refuzon (dhe don te kalojë), atëherë
luftoje, ngase me të është
shejtani.(Transmetoi Ibni Huzejmeja me sened te fortë).
Gjithashtu thotë: “Kur të
falet ndokush drejt sutres, le t’i
afrohet sutres, që mos t’ia ndërpret
shejtani namazin. (Transmetoi Ebu dvudi, Bezzari, Hakimi,
dhe thotë: Hadithi është
i vertetë. Këtë
e kanë pëlqyer edhe Dhehebiu dhe
Neveviu). Muhammedi saws qëndronte afër
sutrës, ashtu që ndërmjet
tij dhe murit (dmth sutrës) kishte tre bërryla
.( Tran, Buhariu dhe Ahmedi). “Kurse ndermjet vendit të
sexhdës dhe murit, sa te kalojë një
dele.(Trans Buhariu dhe Muslimi)
Marrja e tekbirit
fillestar
Marrja e tekbirit fillestar bëhet
duke ngritur duart deri ne supe ose deri ne vesh duke thënë:
“All-llahu Ekber (All-llahu është
me i madhi) dhe duke shikuar ne vendin ku do te bëjë
sexhde. (Fig 1) Muhammedi saws ka filluar namazin me thënien
All-llahu Ekber. (Muslimi dhe Iben Maxheja.) Gjithashtu ka thënë:
“ Nuk plotësohet namazi
i ndokujtë përderisa
të merr abdest ashtu si duhët,
pastaj të thotë All-llahu Ekber (Taberaniu
me sened sahih)
Muhammedi saws ka thënë:
“Çelësi
i namazit është
pastërtia (abdesti), tekbiri ndalon veprat që
nuk janë të namazit, kurse selami
i lejon të bërit
ato vepra” (Ebu Davudi, Tirimidhiu, Hakimi
i cili thotë: Hadithi
është sahih. Në
këtë pëlqen
edhe Dhehebiu). Muhammedi saws disa herë ka thënë
tekbirin duke ngritur duart, ndërsa disa herë
para se t`i ngritëte duart dhe
disa herë pasi që ka ngritur duart.(
Buhariu, Ebu Davudi dhe Nesaiu). Muhammedi saws disa herë i
ngritte duart deri në supe e disa
herë deri në vesh (Buhariu, Ebu
Davudi, dhe Nesaiu).
Vënia
e duarve në gjoks
Pas marrjës së
tekbirit vendos duart në
gjoks.(Fig 2) Vëndon dorën e
djathtë mbi dorën e majtë,
dmth mbi shputën dhe nyjen e dorës
së majtë.(Fig 3) Muhammedi saws
thotë: ``Ne pejgamberet jemi urdhëruar
që ta shpejtojmë iftarin dhe ta
vonojmë syfyrin, dhe të vëndojmë
të djathtën mbi të
majtën në namaz.(Ibnu Hibbani dhe
Dijau me sened të vërtetë).
Muhammedi saws kaloi pranë një
njeriu qe po falej dhe e pa se kishte vendosur dorën e
majtë mbi te djathtën. Ia zgjidhi
duart dhe dorën e djathtë ia vuri
mbi dorën e majtë. (Ahmedi dhe Ebu
Dawudi me sened sahih). Muhammedi saws vendoste doren e djathtë
mbi shpinën e së majtës,dhe
mbi nyjen e dorës së majtë
(Ebu Dawudi, Nesaiu, Ibnu Huzejmeja, me sened te vertetë,
gjithashtu Ibnu Hibbani e ka vërtetuar).
Duatë
e fillimit të namazit dhe leximi i Fatihasë
Pasi te marrish tekbirin fillestar fillon
namazin me dua të cilat i ka thënë
Pejgamberi saws. Ka mëse 12 dua me të
cilat ka filluar namazin e tij Muhammedi saws, mirëpo për
ju po zgjedhim tri:
Pas leximit të njerës
prej këtyre duave thotë: Eudhu
bil-lahi minesh-shejtanirr-rraxhim min hemzihi we nefhihi we nefthihi. (Hadithi
është Sahih)
Disa hadithe që
flasin për domosdoshmërinë
e leximit të Fatihasë dhe vlerën
e saj
1. Muhammedi saws thotë: “Nuk
ka namaz për atë që
nuk lexon në namaz Fatihatul-Kitab
(Suren Fatiha) (Buhariu, Muslimi, Ebu Awwane dhe Bejhakiu)
2. “Nuk vlerësohet namazi
i personit që
në namaz nuk lexon Fatihatul-Kitab”
3. “Kush falë namaz e nuk e
lexon në të Fatihatul-Kitab, ai
namaz është i mangët,
ai namaz është i mangët,
ai namaz është i mangët
, jo i plotë. (Muslimi dhe Ebu
Awwane).
Leximi i
Fatihasë pas imamit
Në fillim Muhammedi
saws u lejoi sahabëve të lexojnë
pas tij në namazet me zë (siq
eshte sabah, akshami dhe jacia) ashtu që
“një ditë
duke falë namazin e sabahut, lexoi Kur’an,
mirëpo i erdhi rëndë.
Pasi që e kreu tha “Si dukët
ju po lexoni pas imamit tuaj?” Ne thamë:
“Po duke shpejtuar”
Muhammedi saws tha: “Mos e beni këtë
përvec se të lexon
çdokush prej jush Fatihatul Kitab, ngase nuk ka namaz ai,
i cili nuk e lexon këtë
sure” (Hadithi është
sahih).
Mirëpo, më
vonë u ndaloi leximin e Kur’anit
qoftë Fatihaja ose sure tjetër, në
namazet ku lexohët me zë.
“Një ditë
prej ditësh, pasiqë u kthye prej
namazit në të cilin lexoi me zë
(në disa rivajete thuhët se ka qenë
namazi i sabahut) tha “Lexoi
dikush prej jush me mua pak më parë?”
Një njeri i tha :
“Po unë o Resull-llah !”
Muhammedi saws tha “Ç’është
kjo ndërhyrje?” Ebu Hurejra,(
transmetues i këtij hadithi) thotë
“Pasiqë dëgjuan
këtë nga Muhmmedi saws sahabët
u ndalën nga të lexuarit me
Muhammedin saws (imamin) në namazet ku ai (imami )
lexonte me zë, kurse lexonin (
Fatihanë) në vete në
namazët që imami nuk lexonte me zë
(siq jane dreka, ikindija, një rekat i
akshamit dhe dy rekatet e fundit të jacisë)
( Hadithi është hasen).
Nga ky hadith nënkuptojmë:
A) Në fillim leximi
i Fatihasë dhe surës
ka qënë i lejuar për
mukte-diun (ai që falët pas imamit)
B)Pastaj është
ndaluar leximi i Kur’anit, përveq
leximit të Fatihasë.
C)Pastaj ka ndaluar ndërhyrjen
me imamin gjatë leximit të Fatihasë,
në namazet ku ka lexuar me zë.
D) Kurse duhët të
lexohet Fatihaja në namazet ku imami nuk lexon me zë
(siq është dreka, ikindia , rekati
i tretë i akshamit dhe
dy rekatët e fundit të jacisë).
“Pasiqë
Muahmmedi saws përfundonte leximin e sures Fatiha,
thoshte AMIN! Me zë dhe e zgjatte zërin”
(sahih). Muhammedi saws ka thene “Kur
të thotë dikush AMIN po ashtu edhe
meleket në qiell thonë AMIN, e këto
të thëna përputhën
njëra me tjetrën i
falën mëkatet që i
ka bërë më
parë”. (Buhariu, Muslimi Nesaiu
dhe Daremiu) Në një hadith tjetër
qendron “ Thuani AMIN ju donë
All-llahu”. (Muslimi dhe Ebu Awwane)
“Çifutet nuk ua kanë
zili në asnjë send siq ua kanë
zilinë në selamin (përshendetjen
islame) dhe në thënien AMIN pas
imamit .(Buhariu ne Edebul-Mufred” Ibn Maxheja, Ibn
Huzejmeja, Ahmedi dhe Siraxhi me dy senede sahiha.) Muhammedi saws pas Fatihasë
lexonte ndonjë sure, në
disa raste te gjate, në disa raste
të shkrutë siq transmetohet ne
hadithe te vërteta mbi kete temë.
Shkuarja ne ruku
Shkon ne ruku duke thënë
All-llahu Ekber, njëkohësishtë
duke i ngritur edhe duart deri në
supe ose deri në veshë. Pastaj
drejton shpinën në mënyrë
horizontale duke vënduar duart në
gjunjë me gishta të hapur, e duke
qëndruar në këtë
pozitë i qetë. (Fig.4)
Në këtë
pozicion thua:
1. Suhane Rabbijel- Adhim- tre ose me tepër herë.
(Qoftë i pastër prej të
gjitha të metave Zoti i Madhëruar
dhe i lavdëruar).
2.Ose Subhane Rabbijel-Adhim We Bihamdihi- 3 here ose më
shumë herë.(Qoftë
i pastër prej të gjitha të
metave Zoti i Madhëruar dhe
i lavdëruar)
3. Dhe Subbuhun, Kuddusun, Rabbul-Melaiketi Werruh. (Qoftë
i pastër nga të gjitha të
metat dhe i bekuar Zoti i melekëve
dhe xhibrilit).
Ngritja nga rukuja
Ngrihesh prej rukusë
duke i ngritur duart deri ne supe ose deri në
veshë. Njëkohësishtë
thua: Semi All-llahu Limen Hamide. “Muhammedi saws
ngrihej nga rukuja duke thënë:
“Semi All-llahu Limen Hamide”
(Buhariu dhe Muslimi). “Kur kethehej prej rukuse
drejtohej saqe cdo gjymtyre kethehej ne vendin e vet”
(Buhariu dhe Ebu Dawudi).
Ndërsa pas ngritjes
thoshte: “Rabbena we lekel- Hamd”
(Buhariu dhe Ebu Dawudi). “Rabbena We Lekel-Hamd,
Hamiden Kethiren Tajjiben Mubareken Fihi Mubareken Alejhi, Kema juhibu Rabbena
We Jerda”. Këtë
e tha një njëri që
falej pas Muhammedit saws pasiqë u ngrit nga rukuja dhe
pasiqë tha “Semi All-llahu
Limen Hamde” Pasiqë u kry
namazi Muhammedi saws tha: “Kush foli pak më
parë?” Njeriu tha
“Unë or Resul-lullah!”
Në këtë
rast Muhammedi saws tha “Pashë
tridhjetë e më shumë
melekë, të cilët
nxitonin kush më shpejt do ta
shkruaj (këtë vepër)”
(Maliki, Buhariu dhe Ebu Dawudi).
Berja e Sexhdes
Pastaj shkon në
sexhde duke lëshuar duart para këmbëve
dhe duke drejtuar gishtat e duarve dhe këmbëve
drejt Kibles. (Fig.5 & Fig 6) “Muhammedi
saws kur donte të shkon në sexhde
merrte tekbir (dmth thoshte All-llahu Ekber), pastaj
shkonte në sexhde" (Ebu Ja’la
ne Musnedin e tij me sened të fortë
dhe Ibnu Huzejmeja me sened tjetër sahih).
“Dhe i lëshonte
duart para këmbëve”
(Ibnu Huzejmeja, Darekutni, Hakimi, i cili e vërtetoi
këtë hadith, në
këtë e ka pëlqyer
edhe Dhehebiu.) Gjithashtu, i urdhëronte muslimanët
duke u thënë: “Kur
dikush bënë sexhde , le të
mos ulët sikur që ulët
deveja, por le të lëshojë
duart para këmbëve”
(Ebu Dawudi, Tmeami na Fewaid, Nesiu ne “Sugra”
dhe “Kubra” me sened sahih).
Muhammedi saws thotë:
“Jam urdhëruar që
të bëj sexhde në
shtatë pjesë (të
bëj sexhde) në ballë
dhe tregoi dorën e tij drejt hundës,
në dy duart, në dy gjunjtë,
në pjesën e këmbëve
(dmth gishtat e këmbëve) dhe jam
urdhëruar që mos t’i
mbledh (tërheq ) rrobat (pantallonat
) dhe flokët” (Buhariu dhe
Muslimi). Muhammedi saws thotë:
“Kur të shkosh në sexhde, lëshoi
shputat e duarve dhe ngriti bërrylat”
dhe thotë: “Drejtohuni në
sexhde dhe mos i lëshoni bërrylat
përtoke, ashtu sikurse i lëshon
qeni” (Buhariu, Muslim, Ebu Dawudi, Ahmedi dhe Ebu
Awwane). (Fig. 7
& Fig. 8).
Në këtë
pozitë thua:
Vlera e Sexhdes
Muhammedi saws thotë: “Kur All-llahu don të
mëshirojë ndokend prej banoreve të
xhehenemit urdhëron melekët që
ta nxjerrin atë person i cili e ka
adhuruar. Melekët e dallojnë nga
gjurmët e sexhdës, ngase All-llahu
ka bërë haram zjarrit t’i
djegë gjurmët e sexhdës
dhe kështu dalin nga zjarri. Gjithë
njeriun e djeg zjarri përveq gjurmëve
të sexhdës”.
(Buhariu dhe Muslimi)
Të
ngriturit nga sexhdeja
Ngritesh nga sexhdeja duke marrë
tekbirin (All-llahu Ekber), pastaj shtrinë këmbën
e majtë në të
cilën ulësh dhe drejton këmbën
e djathtë, kurse duart i vëndon
në kofshë dhe gjunjë.(fig
9) “Muhammedi saws ngritej nga sexhdeja duke
marre tekbir (dmth duke thene All-llahu Ekber)” (Buhariu
dhe Muslimi). “Pastaj shtrinte këmbën
e majtë, në të
cilën ulej i qetë,
kurse këmbën e djathtë
e mbante drejtë dhe gishtat e këmbës
i mbante drejt Kibles”
(fig 10).
Në këtë
ulje thuhet:
1."All-llahumme gfirli Werhamni Wexhburni Werf-a’ni
Wehdini We Afini Werzukni". (O Zot! Falmë, mëshiromë,
forcomë, më ngre (në
pozitë të lartë
në Xhennet), udhëzomë, më
jep shëndet dhe furnizim (rizk) ( Ebu Dawudi, Tirimidhiu,
Ibni Maxheja, Hakimi, i cili thotë
se Hadithi është sahih)
2. "Rabbigfirli" (O Zot, falmë.) (Ibni Maxheja me sened
Hasen)
Pastaj “merrte
tekbir dhe shkonte në
sexhdën e dytë”
(Buhariu dhe Muslimi) Vepronte në këtë
sexhde ashtu sic vepronte në sexhdën
e parë, pastaj “ngrihej duke
marrë tekbir” (Buhariu dhe
Muslimi) Muhammedi saws ka thene: “ Pastaj vepro kështu
në çdo rekat dhe në çdo sexhde. Nëse
kështu vepron në çdo rekat e plotëson
namazin, po qe se lë mangu diç, lë
mangut diç nga namazi.” (Ahmedi
dhe Tirimidhiu, i cili e vërtetoi
këtë hadith.)
Pasiqë të
bën sexhdën e dytë,
ulët pak, pastaj ngritet. Kjo ulje quhet
Xhelsetul-Istiraha (ulja e te pushuarit).
Ngritja për
në rekatin e dytë
Pasiqë të
bën Xhelsetul-Istiraha (uljën e të
pushuarit), ngritet në rekatin e dytë i
mbështetur me duar në tokë.
“Muhammedi saws ngritej për në
rekatin e dytë duke u mbështetur
ne tokë” (Buhariu dhe Shafiu).
''Muhammedi saws gjate ngritjes i
bënte duart grushta dhe mbeshtetej në
to” (fig 11) Në
këtë rekat vepron sikur veproi në
rekatin e parë, pervec se e bente më
të shkurtë se rekatin e parë.
Teshehudi
i parë
Pasiqë vepronte në
rekatin e dytë ashtu siq ka vepruar në
rekatin e parë, ulet në mënyrën
e përshkruar pak më parë
dhe në këtë
ulje lexon Tehijatin dhe dërgon salavate mbi Muhammedin
saws. “Muhammedi saws në çdo dy
rekate lexonte Tehijatin! (Muslimi dhe Ebu Awwane) dhe kur e harronte në
dy rekatet e para, bënte exudes-sehv”.
(Buhariu dhe Muslimi) Urdhëronte duke thënë:
“ Kur të uleni në
çdo dy rekate thoni: “Et-Tehijatu…
deri në fund, pastaj çdokush prej
jush le të zgjedh duate qe i pelqejne më
tepër dhe le t’i
lutet All-llahut xh.sh me të”
(Nesaiu, Ahmedi dhe Taberaniu ne “Kebir”
me sened sahih.)
Abdull-llah ibn Mes’udi
ra thotë: “ Muhammedi saws ma mësoi
teshehudin, duke qenë shputat e duarve të
mia në shputat e duarve të tij,
ashtu sikur më mësonte ndonjë
sure prej Kur’anit: “Et-tehijjatu,
lil-lahi wes-salawatu wet-tajjibatu,es-selamu alejke ej-juhen-nebijju we
rahmetull-llahi we berek’atuhu es-selamu alejna we ala
ibadil -lahis-salihin ( kjo që thotë
kaplon çdo rob të mirë
në qiell dhe tokë) esh’hedu
en la ilahe il-lall-llah we eshhedu enne Muhammeden abduhu we reluluh”
(Këtë e thonim kur Muhammedi saws
ishte në perzencën tonë,
pasi që ndërroi jetë
thonim : “ Es-selamu alen-nebijj…”
(Buhariu dhe Muslimi Ibn Ebi Shejbe, Siraxhi dhe Ebu Ja’la
ne Musnedin e tij)
Dmth kanë thënë:
“Et-tehijjatu, lil-lahi wes-slawatu wet-tajjibatu,
es-selamu alen-nebijji we rahmetull-llahi we berekatuhu,
es-selamu alejna we ala ibadil-lahis-salihin, eshhedu en la ilahe il-lall-llah
we eshhedu enne Muhammeden abduhu we resuluhu.” (Përshëndetjet,
duatë madhëruese dhe fjalët
e mira qofshin për All-llahun. All-llahu të
ruajt dhe mëshira e bekimi (i
pafund) i All-llahut qofshin për
ty. Na ruajt All-llahu ne dhe të gjithë
robët e mirë dhe të
gjithë robët e mirë
te All-llahut. Dëshmoj se s’ka
te adhuruar përveq All-llahut dhe dëshmoj
se Muhammedi është rob dhe
i dërguar i
Tij.)
Pastaj dërgon
salavate mbi Muhammedin saws “ngase Pejgamberi saws dërgonte
salavate mbi vet-vetën në
teshehudin e parë dhe të dytë”
(Ebu Awwane ne “Sahihun” e
tij dhe Nesaiu.) Ka disa lloje të salawateve, mirëpo
ne po zgjedhim për ju një prej
tyre, që njëkohësishtë
është edhe e njohur ndër ne.
Gjatë gjithë
kësaj uljeje “Muhammedi saws vëndonte
dorën e majtë mbi gjunjin e majtë,
kurse gishtat e dorës së djathtë
i mblidhte dhe me gishtin tregues tregonte drejtë
Kibles duke hedhur shikim drejt tij (gishtit tregues)" (fig 12).
“Ne rastin e tregimit me gishtin tregues drejt Kibles,
gishtin e madh e vëndonte mbi gishtin e mesëm”
(Muslim dhe Ebu Awwane). Dhe “ngritte gishtin duke e lëvizur
dhe duke bërë dua më
të (dmth bënte dua gjatë
lëvizjes se gishtit)” ( Ebu
Dawudi, Nesaiu, Inbu Xharudi, Ibnu Huzejmeja dhe Inbu Hibbani me sened të
vertetë.) dhe thoshte : “Kjo
është më e
rëndë për
shejtanin se hekuri, dmth, gishti tregues” (Ahmedi,
Bezzari, Ebu Xhaferi, Behteriu, Taberaniu, Abdulgani El -Makdisi në
“sunenin” e tij me sened të
mirë, Rewejani në
“ Musnedin”e tij dhe
Bejhakiu).
Ngritja për
në rekatin e tretë dhe të
katërt
Pas uljës së
teshehudit ngritet për në rekatin
e tretë, nëse namazi përbëhet
prej tre ose katër rekateve, përndryshe
mbaron namazi me këtë teshehud.
“Muhammedi saws ngritej në
rekatin e tretë, duke marrë tekbir”
(Buhariu dhe Muslimi). Dhe “kur ngritej
i bënte duart grusht e mbështetej
në to” (Ebu Is’hak
Harbiu me sened të shendoshë,
kurse kuptimi i këtij hadithi
gjendet në Bejhekiu me sened sahih.) Kur ngritej prej
teshehudit të parë ngritte duart
deri në supe ose deri në veshë
siq permendëm pak më parë.
(Buahriu , Ebu Dawudi dhe Nesaiu). Pastaj vepron në
rekatin e tretë sic vepron në
rekatin e parë dhe të dytë.
Gjithashtu vepron në rekatin e katërt
ashtu sic veproi në rekatin e parë,
të dytë dhe të
tretë.
Teshehudi
i Fundit
Pasiqë mbaron
rekatin e katërt, ulesh në
teshehudin e fundit. Vepron në këtë
teshehud ashtu siq ke vepruar në teshehudin e parë,
vetëm se në këtë
teshehud ulësh ashtu që pjesën
e prapme të majtë të
trupit e lëshon në tokë,
e vëndon nën kofshën
dhe nën gjunjin e këmbës
së djathtë.(fig.
11.13)
Muhammedi saws ulej në
teshehudin e fundit ashtu që “Pjesën
e prapme të majtë të
trupit e lëshonte në tokë
dhe këmbët i
nxjerrte në një anë”
(Ebu Dawudi, Bejhakiu me sened sahih dhe Muslimi dhe Ebu Awwane.
“Dhe këmbën
e majtë e vëndonte nën
kofshën dhe nën gjunjin e këmbës
së djathtë”.
(Ebu Muslimi dhe Ebu Awwane). Pastaj në këtë
pozitë dërgon salawate mbi
Muhammedin saws ngase Muhammedi saws dëgjoi një
njëri duke bërë
dua në namaz, mirëpo nuk lavdoi në
të All-llahun, as që dërgoi
në të salavate mbi Pejgamberin
saws. Në këtë
rast Pejgamberi saws tha : “Shpejtoi ky njeri”.
Pastaj e thirri dhe i tha atij dhe të
tjerëve: “Nëse
ndokush prej jush falet, le të
filloj me të falendëruar All-llahun azze We Xhel-le dhe
duke e lavdëruar Atë,
pastaj le të dërgon salawate mbi
Muhammedin saws, pastaj lë të bëj
dua atë çka të dojë”
(Ahmedi, Ebu Dawudi, Ibnu Huzejmeja, Hakimi, i cili e vërtetoi.
Në këtë e pëlqeu
edhe Dhehebiu.)
Pastaj le të kërkon
mbështetje tek All-llahu xh.sh prej katër
gjërave. Muhammedi saws thotë:
“ Kur ndokush prej juve kryen teshehudin e fundit, le
të kërkon mbështetje
tek All-llahu prej katër gjerave. Le të
thotë : All-llahu-mme ! Inni Eudhu bike min adhabi
xhehennem we min adhabil-kabr we min fitnetil-mahajaje wel-memat, we min sherri
fitnetil-mesihid-dexhall” Pastaj
le të bën dua për
vetën e tij me çka të
donë” (O Zot! Kërkoj
mbrojtje te Ti nga dënimi i
xhenenemit, dhe nga denimi i varrit. Nga sprovimi
i të gjallit dhe të
vdekurit dhe nga sprovimi i dexhallit”)
Para se t’a përfundojë
namazin me selam bënte dua të
llojllojshme, ndonjëherë bënte
një dua, e herën tjetër
duanë tjetër dhe
“ka urdhëruar ate qe falet të
zgjedhë prej këtyre duave”
(Buhariu dhe Muslimi ). Ja disa dua, të cilat
i ka bërë
Muhammedi saws.
Perfundimi i namazit
Namazi perfundon
duke dhënë selam në
të djathtë dhe në
të majtë.(fig
14,15) “Muhammedi saws jepte selam në
të djathtë, duke thënë:
“Es-selamu Alejkum We Rahmetull-llah (derisa dukej
faqja e tij e djathtë) dhe në të
majtë duke thënë:
“ Es-selamu Alejkum we Rahmetull-llah (derisa dukej
faqja e tij e majtë). ( Muslim, Ebu Dawudi, Nesaiu dhe
Tirimidhiu, i cili e vërtetoi këtë
hadith.) Disa herë duke dhënë
selamin e parë shtonte edhe fjalën
“ We Berekatuhu” (Ebu Dawudi,
Ibnuk Huzejme me sened sahih, pastaj Abdurrezaku ne “
Musennefin” e tij, Ebu Ja’la
ne “ Musnedin” e tij,
Taberaniu ne “Kebir”,
“Ewsat” dhe Darkutni.) Dmth
behej "Es-selamu Alejkum We Rahmetull-llahi We Berekatuhu."
Së fundi,
Në këtë
që thamë më
parë janë të
njejtë si burrat ashtu edhe gratë,
ngase nuk transmetohet asnje hadith qe veqon gruan me ndonjë
vepër, por fjala e Muhammedi saws: “Faluni ashtu sikur me shihni mua duke u falur” përfshin
edhe gratë. Kjo është
ajo që më mundësoi
All-llahu azze we xhel-le që këtë
vepër ta bën
të sinqertë
për Fytyrën e Tij të
ndershme, dhe ta bën udhëzues
në sunnetin e Pejgamberit, saws i
cili është i butë,
i mëshirshëm.
SubhanAll-llahi We Bihamdihi, Subhanekall-llahumme we
bihamdike , eshhedu en la ilahe il-la ente estagfiruke qe etubu ilehke. All-llahum-me
sal-li a’la Muhammedin, we a’la
ali Muhammed, we barik a’la Muhammedin we ala ali
Muhammed, kema barekte a’la Ibrahime we ala ali
Ibrahime inneke hamidun mexhid.
SHTOJCË:
Rradhitja
e Safave (rreshtave)
Duke lexuar hadithet e Pejgamberit saws qe
flasin per rradhitjën e safave dhe
drejtimin e tyre, njëkohesishtë
duke parë se populli ynë aspak nuk
i jep rëndësi
kësaj vepre ashtu që sheh zbrazëtira
të mëdha ndërmjet
falësve në namaz, gjë
e cila të nxitë të
mendosh e të thuash, a thua vallë
këtë njerëz
janë të hidhëruar,
ose nuk e dinë rëndësinë
e radhitjes dhe drejtimit të safave.
Për këtë
shkak vendosa teë shkruaj këtë
shtojcë me qëllim që
t’ua bëj të
ditur njerëzve domosdoshmërinë
e drejtimit dhe radhitjës së
safave.
e bëri namazin farz për robërit e Tij dhe i urdhëroi që ta falin dhe ta kryejnë
në mënyrë më të mirë. Bekimi dhe shpëtimi
i All-llahut qofshin mbi Pejgamberin tonë, të cilit i është drejtuar duke i
thënë: ''Ty ta zbritëm Kur'anin që t'u shpjegosh njerëzve atë që u
është shpallur atyre.''( Nahl: 44). Dhe Muhammedi saws e realizoi këtë detyrë në
mënyrë të plotë. Prej gjërave që i
shpjegoi me gojë dhe me punë ishte edhe namazi. Aq bukur e shpjegoi saqë një
herë fali namaz në mimber, duke u ngritur e duke bërë ruku, e pasi mbaroi faljen
u tha: '' E kam bëre këtë gjë që të më pasoni dhe ta mësoni namazin tim''
(Buhariu dhe Muslimi). Si dhe na e bëri obligim pasimin e tij duke thënë: ''
Faluni ashtu sikur që më shihni duke u falur.''( Buhariu, Muslimi dhe Ahmedi).
Muhammedi saws e ka përgëzuar atë që e falë namazin ashtu siç e
ka falur ai, duke i siguruar hyrje ne Xhennet nga ana e All-llahut duke thënë :
''All-llahu azze we xhel-le i ka bërë farz pesë namaze. Ai që merr mirë abdest,
i falë në kohë të tyre, i plotëson rukutë dhe sexhdet e tyre dhe i falë me
frikë-respekt, All-llahu i siguron falje mekatesh, kurse ai që nuk vepron
kështu, nëse don ia falë, perndryshe e dënon. (Hadithi është sahih, shiko Sahih
Ebu Dawud) Bekimi dhe shpëtimi qofshin mbi familjën e
tij, shokët e tij të devotshëm e të pastër, të cilët neve na transmetuan
ibadetin e tij, namazin, fjalët dhe veprat e Muhammedit saws, vetëm keto i bënë
drejtim dhe shembull për to, dhe mbi ata që ecën rrugës së tyre deri në Ditën e
Kijametit.
Pasiqë njohja e kësaj në
mënyrë të qartë nuk u mundësohet shumicës së njerëzve, bile edhe as dijetarëve,
nga shkaku i të kapurit të tyre për ndonjë medhheb të caktuar. Kurse çdo dijetar
që punon në shërbimin e sunnetit të pastër, në aspekt të tubimit dhe marrjës së
fikhut, din se në çdo medhheb ka gjëra që nuk gjenden në medh'hebin tjeter, dhe
në të gjitha medhhebet ka gjëra që nuk janë të vërteta, e të ciëat i mveshen
Pejgamberit saws sidomos këtë mund ta gjejmë në librat e mëvonshëm , të cilët
pohojnë në mënzrë të prerë se kjo është prej vepres se Muhammedti saws. Për këtë
shkak dijetaret e hadithit, All-llahu i shpërbleftë me të mira, kanë
shkruajtur vepra ku tregojnë gradën e haditheve të librave të njohura të
fikhut, siç është libri El Inaje bima'rifeti ehadihtil-hidaje dhe Et-turuku
wel-wesail fi tehrixhi hulasetud-delail të dijetarit Abdulkadir bin Muhammed ed
Kurejsh, El Hanefi dhe Nesbur-raje ila ehadi-thil-hidaje, te dijetarit El-hafidh
Zejlai, etj.
Unë them: Pasiqë njohja e
kësaj gjëje është e vështië për shumicën e njerëzve, e shkruajta këtë libër që
të mësojnë menzren e namazit te Resulull-llahut saws e të udhëzohen me udhëzimin
e tij, duke shpresuar nga All-llahu swt atë qe na ka premtuar në gjuhë të
Pejgamberit të Tij saws: '' Kush thërret në udhëzim ka shpërblim (për këtë) dhe
shpërblimin e atyre që veprojnë me këtë udhëzim, duke mos u pakësuar ky
shpërblim'.' (Transmetoi Muslimi dhe të tjerët)
Pasiqë nuk
hasa në ndonjë libër
përmbledhëse
me këtë tematikë,
e pashë për detyrë
që për vëllezërit
e mi muslimanë, të cilët
kanë deshirë të
pasojnë udhëzimin e Muhammedit
saws, të bëj një
libër që do të
përmbledhë, aq
sa mundet, çdo send që ka të
bëjë me formën
e namazit te Muhammedit saws prej tekbirit e deri te selami( fundi
i namazit), në mënyrë
që t’ia lehtësojë
lexuesit, simpatizuesit te vertetë të
Muhammedit saws, realizimin e urdhërit te tij:
“ Faluni ashtu sikur që me
shihni duke u falur”. Për këtë
shkak përvesha krahet, tubova hadithet që
kanë të bëjnë
me qëllimin tim, rezultat i të
cilit është ky libër.
I kam vënë kusht vetës
që mos të përmendi
në këtë libër
asnjë hadith jo të vërtetë
duke pasë parasysh rregullat e terminologjisë
se hadithit. Për këtë
shkak kam lënë anash
çdo hadith të dobët,
pa marrë parasyshë se a ka të
bëjë me formën,
dhikrin ose veprat e vlefshme, ngase besoj se hadithi
i vertetë mjafton, kurse hadithi
i dobët nuk na jep vetëm
se paragjykime, kurse paragjykimi, siq thotë All-llahu:
“…nuk eshte asgje ndaj se vertetes”
(Nexhm:28) dhe si ka thene Pejgamberi saws: “
Keni droje paragjykimet ngase paragjykimi është
fjala më e rrejshme.” (Buhariu
dhe Muslimi).
All-llahu xh.sh. nuk ka kërkuar
prej nesh ta adhurojmë me hadithe të
tilla, bile Muhammedi saws na ka ndaluar nga kjo duke thënë:
“Keni droje te transmetuarit e shumtë
nga unë, kurse ai që flet nga unë
le të thotë vetëm
të vërtetën
dhe të drejtën. Kush thotë
për mua atë që
nuk kam thënë, le të
përgatitë karrige prej zjarri.”
(Iben Ebil Shejbe dhe Ahmedi) Pasiqë ka ndaluar Muhammedi
saws të transmetuarit e hadithit të
dobët, më parë
do të ndalonte te vepruarit më të.
E kam quajtur Forma e Namazit te Muahmmedit saws, prej tekbirit e deri ne Selam
sikurse e sheh. Lus All-llahun xh.sh qe ta bëjë
te sinçertë për
Fytyrën e Tij të Ndershme dhe t’u
bëjë dobi me të vëllezërve
te mi besimtar. Ai është Dëgjues
dhe Përgjegjës.
Metoda
Pasiqë tema e këtij
libri ishte sqarimi i faljes
së Muhammedit saws, është
e natyrshme që mos t'i përmbahem
asnjë medh’hebi, nga shkaku që
përmenda më parë.
Kështu që kam përmendë
çdo hadith të vërtetë,
ashtu siq kanë vepruar Muhadithinet në
të kaluarën dhe ashtu siç veprojnë
edhe sot. Ebul-Hasan El -Lakneviu thotë:
'' Kush shikon me shikim të drejtë
dhe kush fundosët në detin e
fikhut dhe të usulit pa kufi kupton se shumë
çështje primare dhe sekondare
në të cilat janë
përçarë
dijetarët, drejtimi i muhaditheve
është më i
fortë se te tjerët. Unë
çdo herë që përcjellja
përçarjet e dijetarëve,
fjalën e muhadithëve
e gjeja më afër të
vertetës. All-llahu i mbrojtë.
All-llahu na ringjalltë ne grupin
e tyre dhe na mundësoftë që
të vdesim duke i dashur dhe duke
i pasuar ata.”
Për këtë shkak ky libër do të jetë përmbledhës i asaj që është shpërndarë në
brendinë e librave të ndryshëm të hadithit dhe fikhut, pa marrë parasyshë
ndryshimin e mendimeve te tyre, pasiqë asnjë libër nuk e përmbledh gjithë të
vërtetën. Shpresojmë se ai që
do të veprojë me këtë
do të jete prej atyre që janë
të udhëzuar “Në
atë që u kundershtuan ndërmjet
veti, me lejën e All-llahut, All-llahu e nxjerr në
rrugë të drejtë
atë që dëshiron.”
(Bekare: 213)
Pasiqë unë
ia obligova vetës këtë
metodë, dmth te kapurit për
sunnetin e vertetë, dhe e përdora
këtë metodë
në këtë libër
(ose liberth), dhe në librat
tjerë që do të
përhapën ndërmjet
njerëzve, jam i bindur se shumica
nuk do të jenë të
kënaqur nga kjo. Shumë grupe dhe
medh’hebe, bile shumica prej tyre do të
ofendojnë dhe do të qortojne me
gojën dhe lapsat e tyre, mirëpo
kjo nuk është gjë
për mua, ngase unë e di se të
kënaqurit e njerëzve
është qëllim
i paarritshëm dhe se
“ Ai që i bën
të kënaqur njerëzit
duke e hidhëruar All-llahun, All-llahu këtë
njëri e le ne duart e njerëzve”
siç thotë Muhammedi saws. (Tirimidhiu, Kadaiu e te
tjere, hadithi eshte sahih)
Disa thenie te
imameve
E shoh të arsyeshme
të përmendi disa thënie
të imamëve, ndoshta në
to ka përkujtim për ata që
i pasojnë verbërisht, bile
edhe ata që i bëjnë
taklid atyre që janë në
gradë më të
vogël se ata, dhe kapën për
medh’hebet dhe fjalët e tyre,
sikur te ishin zbritur nga qielli. All-llahu xh.sh. thote: “Pasoni
atë që u eshte zbritur nga Zoti
juaj, e mos zini miq pos Tij. Pak po përkujtoheni.”
(Araf:3).
Ebu Hanifeja rahimehull-llah
I pari prej imamëve
është Ebu Hanifeja
rahimehull-llah. Prej tij janë transmetuar fjalë
dhe thënie të shumta, të
gjitha të drejtojne tek domosdoshmëria
e të vepruarit ne hadith dhe në
lënien e mendimeve te imamëve, të
cilat i kundërshtohen hadithi.
A) “Hadithi
i vertetë është
medh’hebi im” (Iben Abidin
dhe Shejh Salah El-Fulani)
B) “ Nuk
i lejohët askujt të
merr fjalën time, përderisa
nuk e di nga e kam marrë unë”
( Ibnu Abdellberri, Ibnuk -kanji, Ibn Abidin etj. Unë
them (Albani) ''Po që se kjo
është fjala e tyre për
ata që nuk dinë argumentin e
tyre. A thua vallë ç’thonë
për ata që dinë
se argumenti është në
kundërshtim me fjalën e tyre, e
pastaj jep fetwa në kundërshtim
me argumentin. Vetëm kjo thënje
mjafton për të rrëzuar
taklidin.
Malik Ibn Enesi rahimehull-llah:
A) “Unë
jam krijesë, e qëlloj dhe gaboj.
Shikoni në mendimin tim, çdo
mendim që pëlqen
me Kur’an dhe sunnet, atë
merrni. Kurse çdo mendim që
nuk është në
pëlqim me Kur’an dhe sunnet
mos e merrni.( Ibnu Albdellberri, Fulani dhe Ibni Hazmi)
B) “Prej
çdo personi pos Muhammedit saws merrën
(disa fjalë) dhe lihën (disa
fjalë), përveq Muhammedit saws.
(Ibnu Abdellberri dhe Ibn Hazmi)
Shafiu rahimehull-llah:
A) Të gjithë
muslimanët janë të
një mendimi se atij që mëson
ndonjë sunnet prej Resulull-llahut saws nuk
i lejohet të lënë
këtë për
shkak të ndonjë fjale të
dikujtë tjetër”
(Ibnul-kjjimi dhe Fulani)
B) Hadithi i vërtetë
është medh’hebi im.”
(Neveniu, Sha’rani, Hakimi Bejhakiu dhe Fulani)
C) Çdo hadith
i Muhammedit saws
është fjala ime edhe pse nuk
e keni dëgjuar prej meje” (Ibn
Ebi Hatimi).
Ahmed Ibn Hanbeli rahimehull-llah:
A) “ Mos më
bën taklid, as mos i beni taklid
Malik-ut, as Shafiut, as Evzaiut, as Theuriut, por mere nga kanë
marrë ata”( Fulani dhe Ibnul-kanji)
B) “Kush
refuzon hadithin e Pejgamberit saws i është
afruar shkatërrimi” (Ibnul-Xhevziu).
Të
drejtuarit nga Kibla
Njeriu që do të
falë namaz drejtohet kah Kibla (Qabja) pa marrë
parasysh vendin ku gjendet, duke bërë
nijet të falurit e namazit që
vijon (Vendi i nijetit është
zemra, e nuk duhet shqiptuar me gojë,
ngase këtë vepër
nuk e ka bërë Muhammedi saws e as
sahabët e tij. Për këtë
shkak një vepër që
nuk e kanë bërë
ata as ne nuk duhet ta bëjmë,
ngase kjo vepër konsiderohet bidatë.
Muhammedi saws kur ngritej për në
namaz drejtohej kah Kibleja, qoftë ne namaz te farzit ose
te nafilës. Ky hadith është
mutevair, dmth e kanë transmetuar
nga çdo gjeneratë një
grup njerëzish, ashtuqë numri
i madh i tyre mohon mundësinë
e gënjeshtres. Gjithashtu, ka urdhëruar
duke thënë: “Kur
të ngritesh në namaz, merr mirë
abdest, pastaj drejtohu kah Kibleja dhe merr tekbir ,dmth thuaj Allahu Ekber (Buhariu
dhe Muslim)
Të
falurit drejt Sutrës
Të marrish sutre
para vetës gjatë namazit
është vaxhib (obligim
i domosdoshëm). Sutre
është një
send që vendosët para vetës
në madhësi sa një
bërryl. Mund te jet dru, gur, njeri, dmth shpina e tij,
ose diç tjetër në
këtë madhësi.
Duhët të jet në
largësi aq sa të ketë
mundësi të vej kokën
në sexhde para sutrës. Kjo ka të
bëjë me atë
që falet në vete, mirëpo
sa i takon njeriut që falët
pas imamit, ky person nuk duhet të merr sutre, por
mjafton sutreja e imamit, dmth sutreja e imamit është
sutre për të. Muhammedi saws thotë:
“ Falu drejt sutres dhe mos lë
askend të kalojë para teje. Nëse
refuzon (dhe don te kalojë), atëherë
luftoje, ngase me të është
shejtani.(Transmetoi Ibni Huzejmeja me sened te fortë).
Gjithashtu thotë: “Kur të
falet ndokush drejt sutres, le t’i
afrohet sutres, që mos t’ia ndërpret
shejtani namazin. (Transmetoi Ebu dvudi, Bezzari, Hakimi,
dhe thotë: Hadithi është
i vertetë. Këtë
e kanë pëlqyer edhe Dhehebiu dhe
Neveviu). Muhammedi saws qëndronte afër
sutrës, ashtu që ndërmjet
tij dhe murit (dmth sutrës) kishte tre bërryla
.( Tran, Buhariu dhe Ahmedi). “Kurse ndermjet vendit të
sexhdës dhe murit, sa te kalojë një
dele.(Trans Buhariu dhe Muslimi)
Marrja e tekbirit
fillestar
Marrja e tekbirit fillestar bëhet
duke ngritur duart deri ne supe ose deri ne vesh duke thënë:
“All-llahu Ekber (All-llahu është
me i madhi) dhe duke shikuar ne vendin ku do te bëjë
sexhde. (Fig 1) Muhammedi saws ka filluar namazin me thënien
All-llahu Ekber. (Muslimi dhe Iben Maxheja.) Gjithashtu ka thënë:
“ Nuk plotësohet namazi
i ndokujtë përderisa
të merr abdest ashtu si duhët,
pastaj të thotë All-llahu Ekber (Taberaniu
me sened sahih)
Muhammedi saws ka thënë:
“Çelësi
i namazit është
pastërtia (abdesti), tekbiri ndalon veprat që
nuk janë të namazit, kurse selami
i lejon të bërit
ato vepra” (Ebu Davudi, Tirimidhiu, Hakimi
i cili thotë: Hadithi
është sahih. Në
këtë pëlqen
edhe Dhehebiu). Muhammedi saws disa herë ka thënë
tekbirin duke ngritur duart, ndërsa disa herë
para se t`i ngritëte duart dhe
disa herë pasi që ka ngritur duart.(
Buhariu, Ebu Davudi dhe Nesaiu). Muhammedi saws disa herë i
ngritte duart deri në supe e disa
herë deri në vesh (Buhariu, Ebu
Davudi, dhe Nesaiu).
Vënia
e duarve në gjoks
Pas marrjës së
tekbirit vendos duart në
gjoks.(Fig 2) Vëndon dorën e
djathtë mbi dorën e majtë,
dmth mbi shputën dhe nyjen e dorës
së majtë.(Fig 3) Muhammedi saws
thotë: ``Ne pejgamberet jemi urdhëruar
që ta shpejtojmë iftarin dhe ta
vonojmë syfyrin, dhe të vëndojmë
të djathtën mbi të
majtën në namaz.(Ibnu Hibbani dhe
Dijau me sened të vërtetë).
Muhammedi saws kaloi pranë një
njeriu qe po falej dhe e pa se kishte vendosur dorën e
majtë mbi te djathtën. Ia zgjidhi
duart dhe dorën e djathtë ia vuri
mbi dorën e majtë. (Ahmedi dhe Ebu
Dawudi me sened sahih). Muhammedi saws vendoste doren e djathtë
mbi shpinën e së majtës,dhe
mbi nyjen e dorës së majtë
(Ebu Dawudi, Nesaiu, Ibnu Huzejmeja, me sened te vertetë,
gjithashtu Ibnu Hibbani e ka vërtetuar).
Duatë
e fillimit të namazit dhe leximi i Fatihasë
Pasi te marrish tekbirin fillestar fillon
namazin me dua të cilat i ka thënë
Pejgamberi saws. Ka mëse 12 dua me të
cilat ka filluar namazin e tij Muhammedi saws, mirëpo për
ju po zgjedhim tri:
"All-llah-humme! Baid bejni we bejne
hatajaje kema baadte bejnelmashriki wel-magribi. All-llah-ume! Nakk-ini min
hatajaje kema junakkithetheu-belebjedi minedde-nesi.All-llah-umme! Igsilni min
hatajaje bilmai weththelxhi welbere-di". (Buhariu , Muslimi dhe Ibn Ebu Shejbe)
"O Zot! Largom prej mëkateve,
ashtu siç ke larguar lindjën
prej perëndimit.O Zot! Pastrom
prej mëkateve ashtu siq pastrohen rrobat e bardha prej
flliqësirës. O Zot! Laji mëkatet
e mia me ujë, borë dhe breshër."
"Subhaneke All-llah-umme we bihamdike we
tebarakesmuke we teala xhedduke we la ilahe gajruke (Hadithi
është sahih)
"Qofsh I lavdëruar
o All-llah dhe i Falendëruar .Emri
Yt qoftë i bekuar dhe u lartësoftë
Madhëria (Shkelqësia) Juaj. S`ka
të adhuruar përvec
Teje.’
"Elhamdulil-lah hamden kethiren tajiben
mubareken fihi". (Me këtë dua
filloi namazin një sahabij. Në
këtë rast Muhammedi saws tha
‘Pashë 12 melek ,
nxitonin cili prej tyre do ta
ngritë më parë’
(tran Muslimi dhe Ebu Dawudi).
"E falënderojmë
All-llahun me falenderime të shumëta,
të mira dhe të bekuara’.
Pas leximit të njerës
prej këtyre duave thotë: Eudhu
bil-lahi minesh-shejtanirr-rraxhim min hemzihi we nefhihi we nefthihi. (Hadithi
është Sahih)
Disa hadithe që
flasin për domosdoshmërinë
e leximit të Fatihasë dhe vlerën
e saj
1. Muhammedi saws thotë: “Nuk
ka namaz për atë që
nuk lexon në namaz Fatihatul-Kitab
(Suren Fatiha) (Buhariu, Muslimi, Ebu Awwane dhe Bejhakiu)
2. “Nuk vlerësohet namazi
i personit që
në namaz nuk lexon Fatihatul-Kitab”
3. “Kush falë namaz e nuk e
lexon në të Fatihatul-Kitab, ai
namaz është i mangët,
ai namaz është i mangët,
ai namaz është i mangët
, jo i plotë. (Muslimi dhe Ebu
Awwane).
Leximi i
Fatihasë pas imamit
Në fillim Muhammedi
saws u lejoi sahabëve të lexojnë
pas tij në namazet me zë (siq
eshte sabah, akshami dhe jacia) ashtu që
“një ditë
duke falë namazin e sabahut, lexoi Kur’an,
mirëpo i erdhi rëndë.
Pasi që e kreu tha “Si dukët
ju po lexoni pas imamit tuaj?” Ne thamë:
“Po duke shpejtuar”
Muhammedi saws tha: “Mos e beni këtë
përvec se të lexon
çdokush prej jush Fatihatul Kitab, ngase nuk ka namaz ai,
i cili nuk e lexon këtë
sure” (Hadithi është
sahih).
Mirëpo, më
vonë u ndaloi leximin e Kur’anit
qoftë Fatihaja ose sure tjetër, në
namazet ku lexohët me zë.
“Një ditë
prej ditësh, pasiqë u kthye prej
namazit në të cilin lexoi me zë
(në disa rivajete thuhët se ka qenë
namazi i sabahut) tha “Lexoi
dikush prej jush me mua pak më parë?”
Një njeri i tha :
“Po unë o Resull-llah !”
Muhammedi saws tha “Ç’është
kjo ndërhyrje?” Ebu Hurejra,(
transmetues i këtij hadithi) thotë
“Pasiqë dëgjuan
këtë nga Muhmmedi saws sahabët
u ndalën nga të lexuarit me
Muhammedin saws (imamin) në namazet ku ai (imami )
lexonte me zë, kurse lexonin (
Fatihanë) në vete në
namazët që imami nuk lexonte me zë
(siq jane dreka, ikindija, një rekat i
akshamit dhe dy rekatet e fundit të jacisë)
( Hadithi është hasen).
Nga ky hadith nënkuptojmë:
A) Në fillim leximi
i Fatihasë dhe surës
ka qënë i lejuar për
mukte-diun (ai që falët pas imamit)
B)Pastaj është
ndaluar leximi i Kur’anit, përveq
leximit të Fatihasë.
C)Pastaj ka ndaluar ndërhyrjen
me imamin gjatë leximit të Fatihasë,
në namazet ku ka lexuar me zë.
D) Kurse duhët të
lexohet Fatihaja në namazet ku imami nuk lexon me zë
(siq është dreka, ikindia , rekati
i tretë i akshamit dhe
dy rekatët e fundit të jacisë).
“Pasiqë
Muahmmedi saws përfundonte leximin e sures Fatiha,
thoshte AMIN! Me zë dhe e zgjatte zërin”
(sahih). Muhammedi saws ka thene “Kur
të thotë dikush AMIN po ashtu edhe
meleket në qiell thonë AMIN, e këto
të thëna përputhën
njëra me tjetrën i
falën mëkatet që i
ka bërë më
parë”. (Buhariu, Muslimi Nesaiu
dhe Daremiu) Në një hadith tjetër
qendron “ Thuani AMIN ju donë
All-llahu”. (Muslimi dhe Ebu Awwane)
“Çifutet nuk ua kanë
zili në asnjë send siq ua kanë
zilinë në selamin (përshendetjen
islame) dhe në thënien AMIN pas
imamit .(Buhariu ne Edebul-Mufred” Ibn Maxheja, Ibn
Huzejmeja, Ahmedi dhe Siraxhi me dy senede sahiha.) Muhammedi saws pas Fatihasë
lexonte ndonjë sure, në
disa raste te gjate, në disa raste
të shkrutë siq transmetohet ne
hadithe te vërteta mbi kete temë.
Shkuarja ne ruku
Shkon ne ruku duke thënë
All-llahu Ekber, njëkohësishtë
duke i ngritur edhe duart deri në
supe ose deri në veshë. Pastaj
drejton shpinën në mënyrë
horizontale duke vënduar duart në
gjunjë me gishta të hapur, e duke
qëndruar në këtë
pozitë i qetë. (Fig.4)
“Muhammedi
saws pasiqë e mbaronte leximin heshtte pak, pastaj
ngritte duart duke marre tekbir dhe shkone në ruku”.
“Muhammedi
saws i vëndonte shputat e duarve
në gjunjë. Aq mirë
i vëndonte në gjunjë
sikur t’i kishte kapur ata”
(Buhariu dhe Ebu Dawudi).
Gjithashtu ka thënë:
“ Kur të shkosh në
ruku, vëndoi duart në gjunjë
dhe hapi gishtat, pastaj rri në këtë
pozitë, derisa të merr
çdo gjymtyrë pozitën
e vet” (Ibnu Husejmeja dhe Ibnu Hibbani në
dy sahihet e tyre)
“Muhammedi
saws kur shkonte në
ruku e rrafshonte dhe e drejtonte shpinën”
(Buhariu dh Bejhakiu me sened sahih)
Muhammedi saws i
urdhëronte muslimanet të plotësojnë
rukutë dhe sexhdën duke u thënë:
“Plotësoni rukunë
dhe sexhdën, ngase pasha Atë në
dorë të të
cilit është shpirti im unë
u shoh pas shpinës sime nëse nuk
shkoni (në mënyrë
të drejtë )në
ruku dhe në sexhde. (Buhariu dhe Muslimi)
Dhe thoshte : “O
ju muslimanë! Nuk ka namaz ai që
nuk drejton kurrizin e tij ne ruku dhe sexhde” (Ibnu
Ebu Shejbe, Ibnu Maxhe me sened sahih).
Në këtë
pozicion thua:
1. Suhane Rabbijel- Adhim- tre ose me tepër herë.
(Qoftë i pastër prej të
gjitha të metave Zoti i Madhëruar
dhe i lavdëruar).
2.Ose Subhane Rabbijel-Adhim We Bihamdihi- 3 here ose më
shumë herë.(Qoftë
i pastër prej të gjitha të
metave Zoti i Madhëruar dhe
i lavdëruar)
3. Dhe Subbuhun, Kuddusun, Rabbul-Melaiketi Werruh. (Qoftë
i pastër nga të gjitha të
metat dhe i bekuar Zoti i melekëve
dhe xhibrilit).
Ngritja nga rukuja
Ngrihesh prej rukusë
duke i ngritur duart deri ne supe ose deri në
veshë. Njëkohësishtë
thua: Semi All-llahu Limen Hamide. “Muhammedi saws
ngrihej nga rukuja duke thënë:
“Semi All-llahu Limen Hamide”
(Buhariu dhe Muslimi). “Kur kethehej prej rukuse
drejtohej saqe cdo gjymtyre kethehej ne vendin e vet”
(Buhariu dhe Ebu Dawudi).
Ndërsa pas ngritjes
thoshte: “Rabbena we lekel- Hamd”
(Buhariu dhe Ebu Dawudi). “Rabbena We Lekel-Hamd,
Hamiden Kethiren Tajjiben Mubareken Fihi Mubareken Alejhi, Kema juhibu Rabbena
We Jerda”. Këtë
e tha një njëri që
falej pas Muhammedit saws pasiqë u ngrit nga rukuja dhe
pasiqë tha “Semi All-llahu
Limen Hamde” Pasiqë u kry
namazi Muhammedi saws tha: “Kush foli pak më
parë?” Njeriu tha
“Unë or Resul-lullah!”
Në këtë
rast Muhammedi saws tha “Pashë
tridhjetë e më shumë
melekë, të cilët
nxitonin kush më shpejt do ta
shkruaj (këtë vepër)”
(Maliki, Buhariu dhe Ebu Dawudi).
Berja e Sexhdes
Pastaj shkon në
sexhde duke lëshuar duart para këmbëve
dhe duke drejtuar gishtat e duarve dhe këmbëve
drejt Kibles. (Fig.5 & Fig 6) “Muhammedi
saws kur donte të shkon në sexhde
merrte tekbir (dmth thoshte All-llahu Ekber), pastaj
shkonte në sexhde" (Ebu Ja’la
ne Musnedin e tij me sened të fortë
dhe Ibnu Huzejmeja me sened tjetër sahih).
“Dhe i lëshonte
duart para këmbëve”
(Ibnu Huzejmeja, Darekutni, Hakimi, i cili e vërtetoi
këtë hadith, në
këtë e ka pëlqyer
edhe Dhehebiu.) Gjithashtu, i urdhëronte muslimanët
duke u thënë: “Kur
dikush bënë sexhde , le të
mos ulët sikur që ulët
deveja, por le të lëshojë
duart para këmbëve”
(Ebu Dawudi, Tmeami na Fewaid, Nesiu ne “Sugra”
dhe “Kubra” me sened sahih).
Muhammedi saws thotë:
“Jam urdhëruar që
të bëj sexhde në
shtatë pjesë (të
bëj sexhde) në ballë
dhe tregoi dorën e tij drejt hundës,
në dy duart, në dy gjunjtë,
në pjesën e këmbëve
(dmth gishtat e këmbëve) dhe jam
urdhëruar që mos t’i
mbledh (tërheq ) rrobat (pantallonat
) dhe flokët” (Buhariu dhe
Muslimi). Muhammedi saws thotë:
“Kur të shkosh në sexhde, lëshoi
shputat e duarve dhe ngriti bërrylat”
dhe thotë: “Drejtohuni në
sexhde dhe mos i lëshoni bërrylat
përtoke, ashtu sikurse i lëshon
qeni” (Buhariu, Muslim, Ebu Dawudi, Ahmedi dhe Ebu
Awwane). (Fig. 7
& Fig. 8).
Në këtë
pozitë thua:
"Subhane Rabbi’el-’Ala"
3 ose me teper here (Ahmedi, Ebu Dawudi , Ibni Maxheja, Darekutni, Ahmedi,
Taberaniu dhe Bejhakiu). ( Qoftë i pastër
prej të gjitha të metave dhe
i lavdëruar Zoti
i lartësuar).
"Subbuhun Kuddusun Rabbul-Melaiketi
Werruh" (Muslimi dhe Ebu Awwane).
Vlera e Sexhdes
Muhammedi saws thotë: “Kur All-llahu don të
mëshirojë ndokend prej banoreve të
xhehenemit urdhëron melekët që
ta nxjerrin atë person i cili e ka
adhuruar. Melekët e dallojnë nga
gjurmët e sexhdës, ngase All-llahu
ka bërë haram zjarrit t’i
djegë gjurmët e sexhdës
dhe kështu dalin nga zjarri. Gjithë
njeriun e djeg zjarri përveq gjurmëve
të sexhdës”.
(Buhariu dhe Muslimi)
Të
ngriturit nga sexhdeja
Ngritesh nga sexhdeja duke marrë
tekbirin (All-llahu Ekber), pastaj shtrinë këmbën
e majtë në të
cilën ulësh dhe drejton këmbën
e djathtë, kurse duart i vëndon
në kofshë dhe gjunjë.(fig
9) “Muhammedi saws ngritej nga sexhdeja duke
marre tekbir (dmth duke thene All-llahu Ekber)” (Buhariu
dhe Muslimi). “Pastaj shtrinte këmbën
e majtë, në të
cilën ulej i qetë,
kurse këmbën e djathtë
e mbante drejtë dhe gishtat e këmbës
i mbante drejt Kibles”
(fig 10).
Në këtë
ulje thuhet:
1."All-llahumme gfirli Werhamni Wexhburni Werf-a’ni
Wehdini We Afini Werzukni". (O Zot! Falmë, mëshiromë,
forcomë, më ngre (në
pozitë të lartë
në Xhennet), udhëzomë, më
jep shëndet dhe furnizim (rizk) ( Ebu Dawudi, Tirimidhiu,
Ibni Maxheja, Hakimi, i cili thotë
se Hadithi është sahih)
2. "Rabbigfirli" (O Zot, falmë.) (Ibni Maxheja me sened
Hasen)
Pastaj “merrte
tekbir dhe shkonte në
sexhdën e dytë”
(Buhariu dhe Muslimi) Vepronte në këtë
sexhde ashtu sic vepronte në sexhdën
e parë, pastaj “ngrihej duke
marrë tekbir” (Buhariu dhe
Muslimi) Muhammedi saws ka thene: “ Pastaj vepro kështu
në çdo rekat dhe në çdo sexhde. Nëse
kështu vepron në çdo rekat e plotëson
namazin, po qe se lë mangu diç, lë
mangut diç nga namazi.” (Ahmedi
dhe Tirimidhiu, i cili e vërtetoi
këtë hadith.)
Pasiqë të
bën sexhdën e dytë,
ulët pak, pastaj ngritet. Kjo ulje quhet
Xhelsetul-Istiraha (ulja e te pushuarit).
Ngritja për
në rekatin e dytë
Pasiqë të
bën Xhelsetul-Istiraha (uljën e të
pushuarit), ngritet në rekatin e dytë i
mbështetur me duar në tokë.
“Muhammedi saws ngritej për në
rekatin e dytë duke u mbështetur
ne tokë” (Buhariu dhe Shafiu).
''Muhammedi saws gjate ngritjes i
bënte duart grushta dhe mbeshtetej në
to” (fig 11) Në
këtë rekat vepron sikur veproi në
rekatin e parë, pervec se e bente më
të shkurtë se rekatin e parë.
Teshehudi
i parë
Pasiqë vepronte në
rekatin e dytë ashtu siq ka vepruar në
rekatin e parë, ulet në mënyrën
e përshkruar pak më parë
dhe në këtë
ulje lexon Tehijatin dhe dërgon salavate mbi Muhammedin
saws. “Muhammedi saws në çdo dy
rekate lexonte Tehijatin! (Muslimi dhe Ebu Awwane) dhe kur e harronte në
dy rekatet e para, bënte exudes-sehv”.
(Buhariu dhe Muslimi) Urdhëronte duke thënë:
“ Kur të uleni në
çdo dy rekate thoni: “Et-Tehijatu…
deri në fund, pastaj çdokush prej
jush le të zgjedh duate qe i pelqejne më
tepër dhe le t’i
lutet All-llahut xh.sh me të”
(Nesaiu, Ahmedi dhe Taberaniu ne “Kebir”
me sened sahih.)
Abdull-llah ibn Mes’udi
ra thotë: “ Muhammedi saws ma mësoi
teshehudin, duke qenë shputat e duarve të
mia në shputat e duarve të tij,
ashtu sikur më mësonte ndonjë
sure prej Kur’anit: “Et-tehijjatu,
lil-lahi wes-salawatu wet-tajjibatu,es-selamu alejke ej-juhen-nebijju we
rahmetull-llahi we berek’atuhu es-selamu alejna we ala
ibadil -lahis-salihin ( kjo që thotë
kaplon çdo rob të mirë
në qiell dhe tokë) esh’hedu
en la ilahe il-lall-llah we eshhedu enne Muhammeden abduhu we reluluh”
(Këtë e thonim kur Muhammedi saws
ishte në perzencën tonë,
pasi që ndërroi jetë
thonim : “ Es-selamu alen-nebijj…”
(Buhariu dhe Muslimi Ibn Ebi Shejbe, Siraxhi dhe Ebu Ja’la
ne Musnedin e tij)
Dmth kanë thënë:
“Et-tehijjatu, lil-lahi wes-slawatu wet-tajjibatu,
es-selamu alen-nebijji we rahmetull-llahi we berekatuhu,
es-selamu alejna we ala ibadil-lahis-salihin, eshhedu en la ilahe il-lall-llah
we eshhedu enne Muhammeden abduhu we resuluhu.” (Përshëndetjet,
duatë madhëruese dhe fjalët
e mira qofshin për All-llahun. All-llahu të
ruajt dhe mëshira e bekimi (i
pafund) i All-llahut qofshin për
ty. Na ruajt All-llahu ne dhe të gjithë
robët e mirë dhe të
gjithë robët e mirë
te All-llahut. Dëshmoj se s’ka
te adhuruar përveq All-llahut dhe dëshmoj
se Muhammedi është rob dhe
i dërguar i
Tij.)
Pastaj dërgon
salavate mbi Muhammedin saws “ngase Pejgamberi saws dërgonte
salavate mbi vet-vetën në
teshehudin e parë dhe të dytë”
(Ebu Awwane ne “Sahihun” e
tij dhe Nesaiu.) Ka disa lloje të salawateve, mirëpo
ne po zgjedhim për ju një prej
tyre, që njëkohësishtë
është edhe e njohur ndër ne.
"All-llahumme
sal-li ala Muhammedin, we ala ali Muhammed, Kema sal-lejte ala Ibrahime we ala
ali Ibrahime inneke hamidun mexhid. All-llahumme barik
ala Muhammedin we ala ali Muhammed Kema barekte ala Ibrahime we ala ali
Ibrahime inneke hamidun mexhid."
(O Zot! Lavdëroje
dhe madhëroje
Muhammedin dhe Familjën e Muhammedit, ashtu sic ke lavdëruar
dhe madhëruar Ibrahimin dhe familjen e Ibrahimit. Ti je
i Falënderuar dhe i Lartesuar.
O Zot! Bekoje Muhammedin dhe familjen e Muhammedit,
ashtu sic ke bekuar Ibrahimin dhe familjen e Ibrahimit.
Ti je i Falendëruar dhe
i Lartësuar”
Gjatë gjithë
kësaj uljeje “Muhammedi saws vëndonte
dorën e majtë mbi gjunjin e majtë,
kurse gishtat e dorës së djathtë
i mblidhte dhe me gishtin tregues tregonte drejtë
Kibles duke hedhur shikim drejt tij (gishtit tregues)" (fig 12).
“Ne rastin e tregimit me gishtin tregues drejt Kibles,
gishtin e madh e vëndonte mbi gishtin e mesëm”
(Muslim dhe Ebu Awwane). Dhe “ngritte gishtin duke e lëvizur
dhe duke bërë dua më
të (dmth bënte dua gjatë
lëvizjes se gishtit)” ( Ebu
Dawudi, Nesaiu, Inbu Xharudi, Ibnu Huzejmeja dhe Inbu Hibbani me sened të
vertetë.) dhe thoshte : “Kjo
është më e
rëndë për
shejtanin se hekuri, dmth, gishti tregues” (Ahmedi,
Bezzari, Ebu Xhaferi, Behteriu, Taberaniu, Abdulgani El -Makdisi në
“sunenin” e tij me sened të
mirë, Rewejani në
“ Musnedin”e tij dhe
Bejhakiu).
Ngritja për
në rekatin e tretë dhe të
katërt
Pas uljës së
teshehudit ngritet për në rekatin
e tretë, nëse namazi përbëhet
prej tre ose katër rekateve, përndryshe
mbaron namazi me këtë teshehud.
“Muhammedi saws ngritej në
rekatin e tretë, duke marrë tekbir”
(Buhariu dhe Muslimi). Dhe “kur ngritej
i bënte duart grusht e mbështetej
në to” (Ebu Is’hak
Harbiu me sened të shendoshë,
kurse kuptimi i këtij hadithi
gjendet në Bejhekiu me sened sahih.) Kur ngritej prej
teshehudit të parë ngritte duart
deri në supe ose deri në veshë
siq permendëm pak më parë.
(Buahriu , Ebu Dawudi dhe Nesaiu). Pastaj vepron në
rekatin e tretë sic vepron në
rekatin e parë dhe të dytë.
Gjithashtu vepron në rekatin e katërt
ashtu sic veproi në rekatin e parë,
të dytë dhe të
tretë.
Teshehudi
i Fundit
Pasiqë mbaron
rekatin e katërt, ulesh në
teshehudin e fundit. Vepron në këtë
teshehud ashtu siq ke vepruar në teshehudin e parë,
vetëm se në këtë
teshehud ulësh ashtu që pjesën
e prapme të majtë të
trupit e lëshon në tokë,
e vëndon nën kofshën
dhe nën gjunjin e këmbës
së djathtë.(fig.
11.13)
Muhammedi saws ulej në
teshehudin e fundit ashtu që “Pjesën
e prapme të majtë të
trupit e lëshonte në tokë
dhe këmbët i
nxjerrte në një anë”
(Ebu Dawudi, Bejhakiu me sened sahih dhe Muslimi dhe Ebu Awwane.
“Dhe këmbën
e majtë e vëndonte nën
kofshën dhe nën gjunjin e këmbës
së djathtë”.
(Ebu Muslimi dhe Ebu Awwane). Pastaj në këtë
pozitë dërgon salawate mbi
Muhammedin saws ngase Muhammedi saws dëgjoi një
njëri duke bërë
dua në namaz, mirëpo nuk lavdoi në
të All-llahun, as që dërgoi
në të salavate mbi Pejgamberin
saws. Në këtë
rast Pejgamberi saws tha : “Shpejtoi ky njeri”.
Pastaj e thirri dhe i tha atij dhe të
tjerëve: “Nëse
ndokush prej jush falet, le të
filloj me të falendëruar All-llahun azze We Xhel-le dhe
duke e lavdëruar Atë,
pastaj le të dërgon salawate mbi
Muhammedin saws, pastaj lë të bëj
dua atë çka të dojë”
(Ahmedi, Ebu Dawudi, Ibnu Huzejmeja, Hakimi, i cili e vërtetoi.
Në këtë e pëlqeu
edhe Dhehebiu.)
Pastaj le të kërkon
mbështetje tek All-llahu xh.sh prej katër
gjërave. Muhammedi saws thotë:
“ Kur ndokush prej juve kryen teshehudin e fundit, le
të kërkon mbështetje
tek All-llahu prej katër gjerave. Le të
thotë : All-llahu-mme ! Inni Eudhu bike min adhabi
xhehennem we min adhabil-kabr we min fitnetil-mahajaje wel-memat, we min sherri
fitnetil-mesihid-dexhall” Pastaj
le të bën dua për
vetën e tij me çka të
donë” (O Zot! Kërkoj
mbrojtje te Ti nga dënimi i
xhenenemit, dhe nga denimi i varrit. Nga sprovimi
i të gjallit dhe të
vdekurit dhe nga sprovimi i dexhallit”)
Para se t’a përfundojë
namazin me selam bënte dua të
llojllojshme, ndonjëherë bënte
një dua, e herën tjetër
duanë tjetër dhe
“ka urdhëruar ate qe falet të
zgjedhë prej këtyre duave”
(Buhariu dhe Muslimi ). Ja disa dua, të cilat
i ka bërë
Muhammedi saws.
"All-llahu-mme! Inni eudhu bike min
adhabil-kabr, we eudhu bike min fitnetil-mesihid-dexhxhall we eudhu bike
min fitnetil- mahjaje wel-memat. All-llahu-mme! Inni eudhu bike minel-me’themi
wel-megremi." (Buhariu dhe Muslimi) (O Zot! Kërkoj
mbrojtje te Ti nga dënimi i
varrit dhe nga sprovimi i Dexhallit. Kërkoj
mbështetje te Ti nga sprovimi i
të gjallit dhe të vdekuri. O Zot!
Kërkoj mbrojtje nga mëkati dhe
nga borxhi!)
"All-llahu-mme! Inni eudhu bike min
sherri ma amiltu we mi sherri ma lem a’mmelu ba’d"
(Nesaiu me sened sahih dhe Ebi Asim)
(O Zot! Kërkoj
mbrojtje te Ti nga Sherri i asaj që
kam vepruar dhe nga sherri i asaj që
nuk kam vepruar!)
"All-llahum-me! Hasibu hisaben jesira" (
Ahmedi dhe Hakimi, i cili e vërteton.
Në këtë e
pelqeu edhe Dhehebiu.
"All-llahum-me! Biilmikelgajb
we kudretike alel-haliki, ahjini ma alimetalhajate
hajren li, we tewwefeni idha kane-til -wefatu hajren li. All-llahumme
! We eseluke hashjetuke fil-gajbi wesh-shehadeti, we eseluke kelimetul-hakki
wel-adli fil-gadebi wer-wida, we eseluke kasde fil-fakri wel-gina. We eseluke
neimen la jebide, we eseluke kurrete ajin, la tenfidu we la tenkatiu, we
eseluke rida badel-kada, we eseluke berdetui-ishibadel meuti, we eseluke
ledhdhetun-nedheri ila wexhhike, we eselukesh-sheuke ila likaika fi gajri
darrai mudirretin we la fitnetin mudilletin. All-llahumme ! Zejjina bi
zijnetil iman, wexha’lna hudatun muhtedin". (Nesaiu,
Hakimi, i cili e vërteton këtë
hadith. Në këtë
e pëlqeu edhe Dhehebiu.)
(O Zot! Me diturinë
Tënde mbi të fshehtën
dhe me mundësinë Tënde
mbi krijesat, me jep jetë nëse
jeta është me mirë
për mua, më vdis nese vdekja
është më
mirë për mua. O Zot! Të
lus të kem drojën në
fshehtësi dhe në dukje, të
lus të më mundësosh
të them të drejtën
dhe të vërtetën
kur jam i hidhëruar dhe kur jam
i disponuar. Të lus të
jem i matur kur jam i varfër
dhe kur jam i pasur. Të lus që
t’më japish të
mira që nuk harxhohën dhe kënaqësi
të pandërprera. Të
lus që të jam i
kënaqur pas përcaktimit (Tënd).
Të lus të kem jetë
të ftohtë pas vdekjes. Te lus që
të më mundësosh
kënaqësinë
e shikimit në Fytyrën Tënde
dhe të lus të mallëzohem për
takimin Tënd, duke mos u dëmtuar
as duke mos u sprovuar me sprova që dërgojnë
në humbje. O Zot! Na zbukuro me bukurinë
e imanit dhe na bën të udhëzuar
e udhëzues! )
All-llahum-me! Inni dhalemtu nefsi
dhulmen kethira, qe la jegfirudh-dhunube il-la ente, foggily magfireten min
indike, we-rhamni, inneke entel-gafurur-rahim (Buhariu dhe Muslimi).
(O Zot! Unë i
kam bërë padrejtësi
të madhe vetvetës, kurse nuk
i fal mëkatet askush përveq
Teje. Më fal me një falje prej
Teje dhe më mëshiro, ngase Ti je
Falës, Mëshirues!)
All-llahumme! Inni eseluke minel-hajri
kul-lihi a’xhilihi we axhilihi, ma alit minhu we ma
lem a’lmu,we eudhu bike minesh-sherri kul-lihi a’xhilihi
we axhilihi ma ‘limtu minhu we ma lem a’lamu,we
eselukel-Xhennete, we ma karrebe ilejna min kaulin we
amelin, we eseluke minel-hajri ma seeleke abduke we resolute Muhammed, we
eudhu bike min sherri mesteadheke minhu abduke we resul-uke Muhammed saws, we
eseluke ma kudije li min emrin en texha’le akibetuhu
li rushden (Ahmedi, tajalasi, Buhariu ne “Edebul-Mufred”.
Ibni Maxheja, Hakimi, I cili e vertet-on kete kete hadith. )
O Zot! Unë të
kërkojë të
gjitha të mirat të tashmet dhe të
vonshmët, atë që
e di dhe atë që nuk e di dhe kërkoj
mbështetje te Ti nga i gjith
sherri i tashmi dhe i mëvonshmi,
atë që e di dhe atë
që nuk e di. Të lus të
më mundësosh Xhennetin dhe atë
(vepër )që me afron afër
Xhennetit, qoftë fjalë ose vepër,
dhe kërkoj mbështetje te Ti nga
zjarri dhe nga çdo (vepër)që
më afron afër zjarrit, qoftë
fjalë ose vepër. Të
lus ato të mira , të cilat
i ka kërkuar robi dhe pejgamberi
Yt, Muhammedi saws dhe kërkoj mbështetje
nga ajo e keqe nga e cila ka kërkuar mbrojtje te Ti
robi dhe Pejgamberi Yt, Muhammedi saws. Të lus që
ajo që me është
përcaktuar, perfundimi i saj të
jet për mua udhëzim!)
Perfundimi i namazit
Namazi perfundon
duke dhënë selam në
të djathtë dhe në
të majtë.(fig
14,15) “Muhammedi saws jepte selam në
të djathtë, duke thënë:
“Es-selamu Alejkum We Rahmetull-llah (derisa dukej
faqja e tij e djathtë) dhe në të
majtë duke thënë:
“ Es-selamu Alejkum we Rahmetull-llah (derisa dukej
faqja e tij e majtë). ( Muslim, Ebu Dawudi, Nesaiu dhe
Tirimidhiu, i cili e vërtetoi këtë
hadith.) Disa herë duke dhënë
selamin e parë shtonte edhe fjalën
“ We Berekatuhu” (Ebu Dawudi,
Ibnuk Huzejme me sened sahih, pastaj Abdurrezaku ne “
Musennefin” e tij, Ebu Ja’la
ne “ Musnedin” e tij,
Taberaniu ne “Kebir”,
“Ewsat” dhe Darkutni.) Dmth
behej "Es-selamu Alejkum We Rahmetull-llahi We Berekatuhu."
Së fundi,
Në këtë
që thamë më
parë janë të
njejtë si burrat ashtu edhe gratë,
ngase nuk transmetohet asnje hadith qe veqon gruan me ndonjë
vepër, por fjala e Muhammedi saws: “Faluni ashtu sikur me shihni mua duke u falur” përfshin
edhe gratë. Kjo është
ajo që më mundësoi
All-llahu azze we xhel-le që këtë
vepër ta bën
të sinqertë
për Fytyrën e Tij të
ndershme, dhe ta bën udhëzues
në sunnetin e Pejgamberit, saws i
cili është i butë,
i mëshirshëm.
SubhanAll-llahi We Bihamdihi, Subhanekall-llahumme we
bihamdike , eshhedu en la ilahe il-la ente estagfiruke qe etubu ilehke. All-llahum-me
sal-li a’la Muhammedin, we a’la
ali Muhammed, we barik a’la Muhammedin we ala ali
Muhammed, kema barekte a’la Ibrahime we ala ali
Ibrahime inneke hamidun mexhid.
SHTOJCË:
Rradhitja
e Safave (rreshtave)
Duke lexuar hadithet e Pejgamberit saws qe
flasin per rradhitjën e safave dhe
drejtimin e tyre, njëkohesishtë
duke parë se populli ynë aspak nuk
i jep rëndësi
kësaj vepre ashtu që sheh zbrazëtira
të mëdha ndërmjet
falësve në namaz, gjë
e cila të nxitë të
mendosh e të thuash, a thua vallë
këtë njerëz
janë të hidhëruar,
ose nuk e dinë rëndësinë
e radhitjes dhe drejtimit të safave.
Për këtë
shkak vendosa teë shkruaj këtë
shtojcë me qëllim që
t’ua bëj të
ditur njerëzve domosdoshmërinë
e drejtimit dhe radhitjës së
safave.
Enes Ibn Maliku transmeton prej
Muhammedit saws i cli thotë:
“Drejtoni safet së drejtimi
i safeve është
prej plotësimit të namazit”
(Buhariu, Muslimi, Ebu Dawudi dhe Ibni Maxheja).
Ebu Mes’udi
thote: “Muhammedi saws i
prekte supet tona dhe thoshte: “Drejtohuni e mos
rrini larg njëri tjetrit, që mos
t’u largohen zemrat prej njeri-tjetrit. Pas
meje le te vijojnë të mençurit
dhe dijetarët pastaj ata që janë
me gradë më të
ulët, pastaj ata që janë
me gradë më të
ulët” Ebu Mes’udi
thotë: “ Ju sot jeni në
perçarjën më
të madhe” (Muslimi).
Enes ibn Maliku r.a thotë:
“U thirr ikameti e Muhammedi saws u drejtua drejt
nesh dhe tha: “ Drejtoni dhe mbushni mirë
safet, ngase unë ju shoh pas shpine”
(Buhariu).
Transmetohet prej Enes Ibn Malikut,
i cili thotë se Pejgamberi saws
ka thënë : “Drejtoni
safet se unë ju shoh pas shpine”
Enes Ibn Maliku thote: “Çdo
kush prej nesh i bashkonte supet me supet e shokut pranë
dhe këmbën më
këmbën e shokut pranë
(Buhariu).
Transmetohet nga Ebil-Kasim El Xhedeli,
i cili thotë: kam dëgjuar
Nu’man ibn Beshirin duke thënë:
“ Muhammedi saws u drejtua me fytyrën
e tij drejt njerezve dhe tha: “ Drejtoni safet!- këtë
e përseriti tre herë. Pastaj tha:
“Wall-llahi, ose do t’i
drejtoni safet ose do t’u perçaje
All-llahu mes vete” (Transmetuesi I hadithit) thotë:
“ Pash, çdo njëri
bashkonte supet me supet e shokut pranë tij, gjunin me
gjunin e shokut prane tij dhe nyjen e këmbës
me nyjen e këmbës se shokut pranë
tij” (Ebu Dawudi me sened sahih).
Aisheja r.a transmeton se Pejgamberi
saws ka thënë:
“All-llahu dhe melekët bëjnë
dua për atë, i
cili e vazhdon safin” (dmth, nuk e le të
ndërprerë) (Ibnu Huzejmeja me
sened sahihe).
Transmetohet prej Ibni Umerit,
i cili thotë se Pejgamberi saws
thotë: “Drejtoni safet,
bashkoni supet, mos lini zbrazëtira per shejtanin. Ai
qe e vazhdon (nuk e nderpret) safin, All-llahu e vazh’don
mëshirën e Tij mbi të
dhe ai, i cili e ndërpret safin,
All-llahu e nderpret mëshirën
e Tij mbi të” (Ebu Dawudi,
Nesaiu dhe Ibnu Huzejmeja me sened sahih).
