الرئيسية
Pubblicazioni
التسجيل
Ne Emer te Allahut, Meshiruesit, Meshireberesit
RAMAZANI PA MILENIUME
nga Dr. Ismail Bardhi
| “Porse u qe urdhëruar të adhurojnë vetëm All-llahun, që si besimtarë të sinqertë, me sinqeritet t’i rrëfejnë (predikojnë) fenë, edhe të kryejnë namazin dhe të japin zeqatin, e ajo është fe e qëndrueshme.” (Kur’an, 98:5) “O besimtarë! Agjërimi u është bërë obligim i detyrueshëm, siç u ishte bërë obligim edhe atyre që qenë para jush, ashtu që të bëheni të devotshëm.” (Kur’ani, 2:183) “Islami është ndërtuar mbi pesë shtylla: të dëshmosh se nuk ka zot tjetër pos All-llahut dhe se Muhammedi është i dërguari i Tij, të falësh namazin, të ndash zekatin, të agjërosh Ramazanin dhe ta vizitosh shtëpinë e shenjtë të All-llahut.” (Hadith) |
Besimtarë – Agjëroni!
Edhe pse është e vërtetë që Zoti e ka vulosur fenë ashtu siç është ajo në esencën e vet fillestare dhe përfundimtare, kur askush nuk ka ekzistuar që ta dëgjojë, ta shohë e ta përjetojë atë pa urdhrin e Zotit, vërtetësia e fesë dëshmohet edhe me vetë ajetin/shenjën e Kur’anit, ku All-llahu xhel-le shanuhu thotë: “Nuk krijova xhinn dhe njerëz pos që të më adhurojnë” (51:56). Qëllimi i paraqitjes së krijesës në këtë botë nga Zoti është që ai të jetë i nënshtruar, i dëgjueshëm vetëm ndaj Perëndisë. Pa këtë humb çdo gjë. Kjo vërtetësi e fesë medoemos vërtetohet në çastet e fillimit dhe të përfundimit të çdo sendi (3:83). Ndër këto dëgjueshmëri dhe bindje është edhe urdhri i Zotit: Agjëroni besimtarë!
Lutja islame edhe në aspektin kohor ka një formë të gjallë lëvizëse e cila për çdoherë ia ngjyros çdo çast të jetës njeriut besimtar. Këtë në fakt atij ia mundëson kalendari lunar të cilin e kanë muslimanët, sepse nuk kemi kohë, stinë e ditë që përputhet me datën statike e mos të ketë lutje, festë fetare dhe agjërim.
Që ta vërtetojë pavdekshmërinë e fesë Zoti bën intervenimin e përsëritur të përhershëm të urdhrave të Tij edhe pse në shikim të parë kjo mund të duket si një tautologji pa ndërrime dhe ndryshime, por, për çdoherë i ngjan zanafillës së vet, sepse kemi dëgjueshmërinë dhe padëgjueshmërinë, dënimin dhe shpërblimin gjithmonë të regjistruara në freskinë e vet. Agjërimi si lutje e kalon çdo dimension të lutjeve të tjera për shkak se tërë të lejuarën për një çast Zoti e bën të ndaluar, Ai e bën hallallin haram, gjë që për logjikën është e pakapshme. Këtu vërtetohet edhe ajo se Zoti kur ndalon nuk ndalon që të krijojë ofendim, por me qëllim që të kërkojë nga krijesa më e lartë vetëm devotshmëri, respekt, heshtje, dëgjim, bindje, flijim.
Nënshtrimi të Vërtetës dhe bindja me të qenësinë njerëzore e shndërrojnë në përsosuri, gjë që do të thotë se njeriu është në gjendje sikur ta shohë Zotin. Sepse edhe pse nuk e sheh Atë, Ai e sheh atë. Zoti i përfshin shikimet, ndërsa shikimet nuk e përfshijnë Atë. Arsyeja është e verbër, ndërsa zemra është për të shikuar. Prandaj në të takohen “shikimet” e zemrës së shikuar. Këtë agjërimi ia mundëson besimtarit.
Një herë në prezencën e as’habëve Pejgamberit i paraqitet Xhibrili alejhis-selam në formë të dukshme të “njeriut”, jashtëzakonisht i pastër, pa gjurma mbi vete se ka udhëtuar, për asnjërin i njohur dhe i drejtohet Muhammedit alejhis-selam duke e pyetur për nënshtrimin (islam), bindjen (iman), bukurinë (ihsan) dhe Çastin (saat) me qëllim që “t’i mësojë ata në fe (din)”. Këtu bindja është shënuar me atë të cilës ajo i përket: me Zotin, melekët e Tij,
librat e Tij, lajmëtarët e Tij, Ditën e Gjykimit dhe larjen e borxhit të së mirës dhe të keqes së tij. Bindja e tillë përfshin besimin në të vërtetën e asaj të cilës i përket, e ajo është realiteti i vërtetë i asaj që është. E kur njerëzit kanë bindje të tillë do të thotë se asaj plotësisht ia nënshtrojnë veprimin e vet. Pejgamberi alejhis-selam thotë: “Bindja është njohje në zemër, shqiptim me gjuhë dhe veprim me gjymtyrët.” Sipas kësaj, bindja përfshin njohjen, të folurit dhe të vepruarit. Mirëpo fjala është për “njohjen në zemër”. Njohja e tillë e mundëson përsosurinë njerëzore. Ajo është të parit e
shumësisë në njëjësinë dhe njëjësisë në shumësinë. Asaj i përgjigjet zemra, si aftësi njerëzore e lidhjes së drejtëpërdrejtë me Mendjen, apo njohjen e dukurive në vërtetësinë e krijueshmërisë së tyre burimore. Njohja e dukurive ndarë nga zemra i redukton ato në jashtësinë e tyre, që shprehet në gjendjet e ndryshme të “verbësisë”, “ndryshkjes”, “ngurrtësisë” dhe “sëmundjes” së zemrës. Gjendja e tillë do të thotë pasje të zemrës por moskuptim (7:179). Bindje mund të ketë vetëm se zemra e shëndoshë, ndërsa atë Zoti e shkruan në zemër (58:22). “Ai është që në zemrat e besimtarëve dhuroi qetësinë për ta shtuar ata bindjen në besimin e vet që kishin” (48:4). Ajo është njohuria më e lartësuar. Ajo është e brendshme dhe e pandashme nga të qënit. E kur ajo ta ndriçojë shpirtin, ndahet në format e veta të ndryshme, kështu që mund të jetë ndjenjë apo e folur e arsyeshme. Ai i cili di (njeh) në zemër atë njohuri e tregon me të folurit e vet. Gjendja e arsyes është reflektim i Mendjes, ndërsa të folurit – dyanshmëri e arsyes me Mendjen. Të folurit e tillë është në përputhje me njohurinë e zemrës; ajo është lidhje me krijimin, meqë Zoti krijon me Fjalë. Prandaj të vepruarit
është e pandashme nga veprat nuk mund të themelohen në “njohurinë në zemër”, si shprehet Shpallja: “... Ata ju bëjnë lajka me fjalët e tyre, kurse zemrat e tyre kundërshtojnë...” (9:8).
E kundërta e bindjes është mohimi i asaj që është e njohur (kufr). Krijimi i njeriut është i qartë, por e tillë është edhe mundësia e dukshme e dy përgjigjeve para kësaj qartësie – falënderimi dhe mohimi. Përgjigjen e parë e shprehin edhe fjalët e Pejgamberit alejhis-selam: “Çdo e mirë është në duart e Tua, ndërsa e keqja nuk të kthehet Ty.” Meqë me posedimin e zemrës njeriut i është mundësuar njohja e së Vërtetës, bindja është njohje e asaj të vërtete me fjalë dhe vepër, ndërsa mohimi – refuzim i saj me fjalë dhe mosveprim. Prandaj bindja është unitet i njohurisë, të folurit dhe të vepruarit.
Tradita shënon se kur meleku Xhibril e pyeste pejgamberin Muhammed alejhis-selam: “Më thuaj ç’është ihsani?” “T’i bëhesh rob Zotit sikur je duke e shikuar Atë, sepse edhe pse ti nuk e sheh, Ai vërtet të sheh ty”, u përgjigj ai.
Lidhjes foljore “vepro atë që është mirë dhe bukur” i përgjigjet folja kur’anore ihsan. Kështu, duke u nisur nga përcaktimi i asaj foljeje në Hadithin e njohur në të cilin Xhibrili e pyet Pejgamberin alejhis-selam për “nënshtrimin” (islam), “bindjen” (iman), “kryerjen e asaj që është mirë dhe bukur” (ihsan) dhe “Çastin” (saat) mund të vërehet reciprociteti qenësor i veprimit të tillë dhe robërimit: “Të vepruarit e asaj që është e mirë (bukur) do të thotë
t’i bëhesh rob Zotit sikur je të folurit. Mirëpo fjala mund të shpabesohet në vepër për shkak të mundësisë së njeriut për zgjedhje të lirë. Shpabesia e fjalës e cila është në reciprocitet me njohurinë në zemër e degradon qëllimin njerëzor: “Tek All-llahu është shumë e urrejtur ta thoni atë që nuk e punoni” (61:3). Ajo që është e njohur në zemër dhe e shprehur në fjalë e vërteton veprimin me gjymtyrët apo amelun bi’l-erkan.
Nënshtrimi dëshmon veprimin, e në pajtim me këtë edhe është i përfshirë në bindjen. Nga kjo rrjedh se bindja kërkon edhe nënshtrim por edhe ajo se çdo nënshtrim nuk është edhe bindje. Nënshtrimi ose veprimi është paraqitje e të pamatshmes në botën e matshme. Njohuria në zemrën e njeriut nuk është e arritshme për askë pos për All-llahun: “Kurse All-llahu e di se çka ka në zemrat tuaja” (33:51). Të shfaqurit e asaj njohurie në të folur është në dispozicion edhe të të tjerëve, por gjykimi për harmoninë me të brendshmen – vetëm Zotit. Mirëpo, të vepruarit në botë është e matshme, prandaj për të mund të gjykojnë edhe të tjerët. Në dallimin e nënshtrimit (islam) dhe bindjes (iman) tregon ajeti (49:14): “Beduinët thanë: ‘Ne kemi besuar!’ Thuaj: ‘Ju nuk keni besuar ende, por thuani: ne jemi dorëzuar, e ende nuk po u hyn besimi në zemrat tuaja. E nëse e respektoni All-llahundhe të dërguarin e Tij, Ai nuk ju pakëson asgjë nga veprat tuaja, se All-llahu është shumë mëkatfalës, shumë mëshirues’.” Bindja është në zemër, por të shprehurit e saj në botën e shumësisë është i mundshëm në vepra. Mirëpo fjalët dhe duke e shikuar Atë, sepse edhe pse ti nuk e sheh Atë, Ai të sheh ty.” Nënshtrimi e përcakton veprimin, ndërsa bindja veprimit ia jep shprehjen e arsyeshme dhe themelimin e tij në zemër, nëpërmes së cilës njohuria e arsyeshme është shprehje e shembujve mbi-individuale të çdo gjëje në Mendje. Të kryerit e asaj që është e mirë dhe e bukur veprës, shprehjes dhe diturisë ia jep kuptimin më të thellë dhe lidhjen e drejtëpërdrejtë me Bukurinë si thirrje e së Vërtetës. Domethënë, në pajtim me këtë, Bukuria është përmbajtja më e lartësuar e nënshtrimit dhe bindjes. Ajo është thelb i çdo qëllimi të lidhur me Realitetin. Njeriu i kthehet natyrës së tij burimore dhe e njeh veten pikërisht nëpërmjet kryerjes së asaj që është e mirë dhe e bukur. Kjo është udha e vendosjes së përsosurisë njerëzore si
mundësi më e lartësuar.
Këtë dimension të bindjes kemi mundësi ta vërejmë në të gjitha lejimet dhe ndalimet që Zoti i ka urdhëruar në Librin e Shenjtë. Një ndër to është edhe agjërimi. Agjërimi i muajit të Ramazanit është ndër ndodhirat më gjallëruese që ka mundësi t’i përjetojë besimtari musliman. Në këtë muaj fillon zbritja e vetë Shpalljes si vulosje e fundit e saj, lufta e Bedrit me ushtarë të dukshëm dhe të padukshëm, fitore e garantuar nga vetë Zoti. Më në fund kemi Lejletu-l-Kadrin, që është më e mirë se njëmijë muaj.
Për shkak të karakterit të tekstit dhe me qëllim që ai ta ketë formën më të lehtë të kuptimit të agjërimit, së pari do të fillojmë me vetë ajetet të cilat flasin mbi këtë urdhër të Zotit:
- “O besimtarë! Agjërimi u është bërë obligim i detyrueshëm, siç u ishte bërë obligim edhe atyre që qenë para jush, ashtu që të bëheni të devotshëm.
- Në ditë të caktuara me numër, por ai nga ju, i cili është i sëmurë ose në udhëtim – atëherë tjera ditë me të njëjtin numër. Ndërsa ata që nuk mund ta mbajnë – kompensimi është të ushqejnë një varfanjak. Dhe kush jep më tepër, vullnetarisht, ajo është aq më mirë për atë. Por të agjëroni është më mirë, ta dini.
- Muaji Ramazan është ai në të cilin filloi të shpallet Kur’ani, udhëzim për njerëzit dhe argument i qartë i rrugës së drejtë dhe dallimit të së mirës nga e keqja. Cili prej jush që do ta arrijë atë muaj, ta agjërojë atë, e kush është i sëmurë ose ndodhet në rrugë, të
njëjtin numër ditësh le ta agjërojë më vonë! All-llahu ju dëshiron lehtësim e nuk ju dëshiron vështirësi. Por ditët e caktuara t’i plotësoni dhe All-llahun ta madhëroni për shkak se u ka udhëzuar në rrugë të drejtë, mbase do të jeni mirënjohës. - Dhe kur të të pyesin robërit e Mi për Mua, Unë jam me të vërtetë afër, i përgjigjem lutjes së lutësit kur më lutet. Prandaj le të kërkojnë përgjigje prej Meje dhe le të më besojnë Mua, për të qenë të udhëzuar.”
- (Kur’ani, 2:183-186)
“Islami është ndërtuar mbi pesë shtylla: të dëshmosh se nuk ka zot tjetër pos All-llahut dhe se Muhammedi është i dërguari i Tij, të falësh
namazin, të ndash zekatin, të agjërosh Ramazanin dhe ta vizitosh shtëpinë e shenjtë të All-llahut.” (Hadith, Muttefekun alejh)
Kur’ani dhe hadithet e shumta këtij ibadeti ia kanë dhënë formën më të plotë gjë që edhe sot ne muslimanët këtë jemi duke e praktikuar. Por që ta kemi më të sistematizuar këtë lutje do të përcaktohem duke i dhënë po ato definime të caktuara në mënyrë më të shkurtë, si p.sh.: koha e agjërimit, nijjeti, rregullat e agjërimit, kush është dhe kush nuk është i obliguar të agjërojë, çka e prish agjërimin, disa rregulla që duhet patjetër të dihen për agjërimin, iftari e syfyri (sehuri) dhe bukuritë e tyre, teravih namazi, sadekat’ul fitri, i’tikafi dhe Bajrami.
