الرئيسية
Pubblicazioni
التسجيل
Rinia dhe morali
Jemi në prag të pushimeve verore, jemi në përfundimin e vitit shkollor, nga njëra anë njerëzit vetëm se kanë filluar të interesohen se ku do ti kalojnë pushimet, sidomos pas parashikimeve për një verë shumë të nxehtë, kurse nga ana tjetër disa familje dhe disa nxënës janë të angazhuar me maturat e tyre dhe të fëmijëve të tyre.
Aq shumë janë shtuar devijimet në mesin e popullit tonë, saqë secili njeri i ndershëm dhe moralshëm ka filluar ta ngre zërin e arsyes kundër këtyre dukurive negative, madje edhe në shumë gazeta gjejmë se këto zëra sa vijnë e shtohen.
Sa për ilustrim në këtë muaj do tu paraqesim dy shkrime qe flasin për një pasqyrë shumë të keqe që mbretëron në mesin e të rinjve tanë.
Në një gazetë ditore një autor shqiptar në seksionin opinione/press e sjell një shkrim me titull ”Multikulturalizmi, politika dhe vlerat morale", nën nëntitullin " Prishja e moralit " pasi që i tregon disa raste shumë të fëlliqura dhe shumë të poshtra, të cilat turpërohem dhe më vjen inati ti përmendi, ai pastaj shkruan:
"Këto ngjarje qe janë duke ndodhur në këtë vend janë vetëm në dëmin e krejt popullit shqiptar dhe nuk bënë që të heshtim aspak. Ne si shoqëri shqiptare në këtë vend duhet që të bëhemi shembull dhe pishtarë për të mirë dhe të luftojmë dhe urrejmë të këqijat. Duhet që t'i lidhim ngushtë vlerat kombëtare me ato fetare, të mësojmë zotësitë e ndryshme shoqërore dhe të organizohemi për një të mirë' të përbashkët. Të mos lejojmë qe amoralët të na udhëheqin, por të krijojmë kuadrot tona të ushqyera me moral dhe me mirësi. Nëse e duam shqiptarinë!". (Gazeta "Lajm", nr. 621, e hënë 14 maj. 2007).
Kurse në një gazetë tjetër, e vërejmë këtë titull "Nga 36 të mitur për çdo ditë pastrohen nga alkooli në toksikologji".
Në këtë shkrim gazetareske i gjejmë këto shënime:
"Mesatarisht nga 36 të mitur për çdo ditë kthjellen në klinikën për toksikologji gjatë festave, thonë nga qendra e klinikave.
Edhe këtu sikurse edhe në shkolla pranojnë se është gjigantë fenomeni i konsumimit të alkoolit në mesin e të miturve edhe pse me ligj është e ndaluar kjo vepër.
Numri më i madh i pacientëve që i pranojmë janë në moshë prej 16- deri në 23 vjet.
Gjatë viti të ri ose gjatë 1 Majit kemi edhe nga katërdhjetë raste, kurse pacient të këtillë në numër të madh ka edhe gjatë vikendeve kur zakonisht njerëzit i festojnë ditëlindjet e tyre.
Nuk është e re se në parqe, në karrige, para shkollave dhe në diskoteka, të miturit në mënyrë masovike pinë alkool edhe pse kjo është e ndaluar.
Vitin e kaluar në një qytet u është bërë detoksimi 40 të miturve, prej tyre 18 kanë qenë vajza.
Një anketë që është bërë mes shkollave të mesme në qytet, ka treguar se 80 % e rinisë prej 14 deri në 18 vjet konsumojnë alkool edhe atë në vende publike...
Edhe drejtorët e shkollave dhe profesorët pranojnë se janë të paaftë para problemit". (Gazeta "Vreme", fq. 3, e hënë 14 maj, 2007 , nr. 1070).
Këto dy shkrime që i paraqitëm në këtë fillim na tregojnë se sa alarmante është gjendja në mesin e rinisë sonë dhe se ndërhyrja jonë për përmirësimin e kësaj gjendje duhet të jetë urgjente dhe kolektive.
Nga ana tjetër na detyron të shfaqim edhe një herë nevojën e madhe që ka populli ynë për rikthim të fesë në pozitën që ka patë dhe insistimin për futjen e mësmibesimit në shkollat tona.
Njëherit edhe na e shton brengosjen ndaj disa dukurive dhe tentimeve për ta nëpërkëmbur fenë dhe për ti dhënë fesë konotacion negativ dhe destruktiv në shoqërinë tonë.
Vlerat që duhet ti posedojë rinia jonë
Në këtë kohë të destruktivitetit të madh dhe degjenerimit, i cili është duke e sulmuar vazhdimisht rininë tonë, duhet të flasim për rikthim të vlerave tona të mirëfillta që në origjinë janë fetare dhe pa të cilat nuk mund të ketë zhvillim të shëndoshë të popullit tanë.
Prej këtyre vlerave dhe cilësive që doemos duhet ti posedon rinia jonë për të na garantuar një ardhmëri më të begatshme janë edhe këto:
1- Morali që nënkupton:
Tërësi rregullash, parimesh, dhe normash të sjelljeve që rregullojnë raportet ndërmjet anëtarëve të bashkësisë së caktuar shoqërore duke përcaktuar mënyrën e sjelljes së individit ndaj rrethit, ndaj të tjerëve dhe ndaj vetvetes.
Kurse nga ana tjetër paraqet edhe tërësi të forcave të brendshme që e shtyjnë njeriun të veprojë, të qëndrojë a të plotësojë një detyrë, gjendja e brendshme shpirtërore e dikujt.
Në mungesë të kësaj force shumë vështirë është të zhvillojmë një rini e cila do ti siguron popullit tanë një ardhmëri të lumtur dhe të shëndoshë.
2- NDER- i.
Tërësia e vetive a e tipareve morale të njeriut, që burojnë nga parime të caktuara, që çmohen nga shoqëria dhe që shfaqen në sjelljet e në veprimet e tij në rrugë të drejtë; cipa e njeriut në shoqëri, që ai e ruan me krenari dhe që nuk lejon t'ia cenojnë; kund. turp.
Gjithashtu kjo fjalë i përmban edhe këtë domethënie:
"Ndjenjë e ndërlikuar që ka të bëjë me tiparet e karakterit të njeriut dhe shfaqet në përpjekjet dhe në sjelljet e shmangies nga gënjimet, nga mashtrimet dhe nga pështjellimet". (shiko: "Fjalorin psikologjik", fq. 171).
Domethënë përderisa te populli ynë turpi vlerësohet si aftësi dhe shkathtësi, kurse nderi si mendjelehtësi dhe papjekuri, nuk mund të ketë zhvillim të shëndoshë.
Madje edhe dukuritë më degjeneruese morale që shfaqen në mesin e popullit tonë, nuk guxon askush ti kundërshton e as ti konteston, sepse ato vetëm se janë bërë dukuri dhe trende që duhet të respektohen, përndryshe ai që i kundërshton dhe i konteston, del si jashtëtokësor dhe njeri i cili nuk ecë me trendet e kohës dhe vendit.
3- VIRTYT - i.
Prirje dhe forcë e brendshme që ka njeriu për të bërë punë të mira; vetia më e mirë që ka ai, cilësi e lartë morale e njeriut, pastërti e përsosuri morale; kund. ves. (Shiko: "Fjalori i shqipes së sotme", fq. 1463).
Forcë e brendshme, e cila ushqehet me besim dhe madhërim të All-llahut, i cili është mbikëqyrës i njerëzve, i Cili e di atë që e fsheh njeriu dhe atë që e publikon, andaj edhe në mungesë të besimit dhe frikës nga All-llahu, si ka mundësi që njeriu ta përsos moralin dhe të pajiset me virtyte.
4- DËLIRËSI- a
Të qenët i pastër, pa pluhur, pa plehra etj.; pastërti.
Të qenët i pastër nga shpirti, pastërti shpirtërore; të qenët i çiltër, çiltëri; të qenët i ndershëm, ndershmëri. ("Fjalori i shqipes së sotme", fq. 231).
Për këtë qëllim ka ardhur Islami dhe është dërguar Pejgamberi, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem që tu pastron njerëzve shpirtin dhe ai që punon për pastrimin e shpirtit të tij ai i siguron vetes shpëtim.
All-llahu, azze ve xhel-le ka thënë:
رَبَّنَا وَابْعَثْ فِيهِمْ رَسُولاً مِنْهُمْ يَتْلُو عَلَيْهِمْ آيَاتِكَ وَيُعَلِّمُهُمْ الْكِتَابَ وَالْحِكْمَةَ وَيُزَكِّيهِمْ إِنَّكَ أَنْتَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ (129)
"Zoti ynë, dërgo ndër ta, nga gjiu i tyre të dërguar që t'u lexojë atyre ajetet Tua, t'u mësojë atyre librin dhe urtësinë, e t'i pastrojë (prej ndytësisë së idhujtarisë) ata. S'ka dyshim se Ti je ngadhënjyesi, i dijshmi". (El-Bekare: 129).
(8) قَدْ أَفْلَحَ مَنْ زَكَّاهَا (9) وَقَدْ خَابَ مَنْ دَسَّاهَا (10)
"Pra, ka shpëtuar ai që e pastroi vetveten. E ka dështuar ai që e poshtëroi vetveten". (Esh-Shems: 8-9).
5- PËRKORE
Masë a përmbajtje në të ngrënë e në të pirë dhe kufizim në kënaqësitë trupore, heqje dorë nga këto kënaqësi; heqje dorë nga përdorimi i disa ushqimeve dhe i pijeve alkoolike. ("Fjalori i shqipes së sotme", fq. 978).
Njeriu zakonisht duhet të jetë i përmbajtur në jetën e vet dhe nuk duhet ti lëshohet pasioneve të kësaj dynjaje dhe të ipet pas epsheve të veta.
Mu për këtë All-llahu, azze ve xhel-le vazhdimisht kërkon prej besimtarëve që të jenë të përmbajtur dhe të përkorur, që në gjuhën e fesë ka kuptimi i takvallëkut. Madje shpëtimin e njeriut dhe me automatizëm shpëtimin e shoqërisë e ka ndërlidhur me devotshmërinë duke thënë
وَاتَّقُوا اللَّهَ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ (189)
"... kini frikë All-llahun që ashtu të gjeni shpëtim". (El-Bekare: 189).
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ حَقَّ تُقَاتِهِ وَلا تَمُوتُنَّ إِلاَّ وَأَنْتُمْ مُسْلِمُونَ (102)
"O ju që besuat, kini frikë All-llahun me sinqeritet të vërtetë dhe mos vdisni, pos vetëm duke qenë muslimanë (besimtarë)!" (Ali Imran: 102).
Pejgamberi, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, ka treguar se trim dhe luftëtar është ai që e lufton epshin e tij për hirë të All-llahut, subhanehu ve teala:
[ ألا أخبركم بالمؤمن من أمنه الناس على أموالهم وأنفسهم والمسلم من سلم الناس من لسانه ويده والمجاهد من جاهد نفسه في طاعة الله والمهاجر من هجر الخطايا والذنوب ] . ( صحيح ).
"A t'ju tregoj kush është besimtar? Besimtar është ai të cilit njerëzit i besojnë për pasurinë dhe shpirtin e tij. Musliman është ai nga dora dhe gjuha e të cilit janë rehat njerëzit, muxhahid është ai që lufton epshin e tij duke e respektuar All-llahun dhe muhaxhir është ai që i braktis gabimet dhe gjynahet". (Sahih, "Es-sahiha", 2, fq. 89).
Këto janë vetëm disa prej vetive që duhet ti posedon një musliman i ri, nëse dëshirojmë ti sigurojmë popullit tonë një ardhmëri të sigurt dhe të qetë. Së fundja një njeri pa këto vlera dhe veti, pikëpyetje se sa ka mbetur nga njerizshmëria tek ai?!
Nderi në këndvështrimin Islam
Çka është nderi sipas sqarimeve islame?
Kur ti referohemi mësimeve islame del në shesh se nder ka këtë kuptim:
"Largim nga ndalesat fetare dhe lypjes prej njerëzve".
Nderi është disa lloje dhe kategori. Në vijim do ti përmendim disa prej tyre.
Nderi i gjymtyrëve:
Muslimani është i ndershëm në dorën, këmbën, sytë, veshët dhe organet e tij, largohet nga harami dhe nuk lejon që ta dominon epshi. All-llahu, azze ve xhel-le, ka urdhëruar secilin musliman që të jetë i ndershëm dhe ta ruan organin e vet deri në martesë, duke thënë:
{وليستعفف الذين لا يجدون نكاحًا حتى يغنيهم الله من فضله} [النور: 33].
"E ata që nuk kanë mundësi martese, le të përmbahen derisa All-llahu t'i begatojë me të mirat e veta...". (En-Nur: 33).
Kurse Pejgamberi, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, i ka nxitur të rinjtë që të martohen për ta ruajtur nderin, kurse ai që nuk ka mundësi të martohet le ti ndihmon vetes me agjërim dhe adhurim, duke thënë:
(يا معشر الشباب، من استطاع منكم الباءة (أداء حقوق الزوجية) فليتزوج، فإنه أغض للبصر وأحصن للفرج، ومن لم يستطع فعليه بالصوم فإنه له وِجَاء (وقاية). [متفق عليه].
"O të rinj, kush mund të martohet le të martohet, sepse kjo ia ul shikimin dhe ia ruan nderin, e ai që ska mundësi të martohet le të agjëron, sepse kjo atë e ruan". (Buhariu dhe Muslimi).
Nderi i trupit:
Muslimani e ruan trupin e tij, bukuritë dhe stolitë që ia ka dhënë All-llahu, subhanehu ve teala, duke i mbuluar vendet e turpshme, burri nga gjuntë deri në kërthizë, kurse gratë tërë trupin e tyre. Kjo asaj i jep nderë dhe dinjitet, pasiqë All-llahu, subhanehu ve teala thotë:
{وليضربن بخمرهن على جيوبهن} [النور: 31]
"...le të venë shamitë mbi kraharorin e tyre dhe të mos ua tregojnë bukuritë e tyre askujt...". (En-Nur: 31).
{يا أيها النبي قل لأزواجك وبناتك ونساء المؤمنين يدنين عليهن من جلابيبهن ذلك أدنى أن يعرفن فلا يؤذين وكان الله غفورًا رحيمًا} [الأحزاب: 59].
"O ti Pejgamber, thuaju grave tua, bijave tua dhe grave të besimtarëve le t'i vënë shamitë (mbulojë) e veta mbi trupin e tyre, pse kjo është më afër që ato të njihen (se nuk janë rrugaçe) e të mos ofendohen. All-llahu fal gabimet e kaluara, Ai është mëshirues". (El-Ahzab: 59).
Islami ka ndaluar shikimin e grave të huaja dhe i ka urdhëruar muslimanët që të ulin shikimin:
{قل للمؤمنين يغضوا من أبصارهم ويحفظوا فروجهم} [النـور: 30].
"Thuaju besimtarëve të ndalin shikimet (prej haramit), t'i ruajnë pjesët e turpshme të trupit të tyre se kjo është më e pastër për ta. All-llahu është i njohur hollësisht për atë që bëjnë ata". (En-Nur: 30).
{وقل للمؤمنات يغضضن أبصارهن ويحفظن فروجهن} [النور: 31].
"Thuaju edhe besimtareve të ndalin shikimet e tyre, t'i ruajnë pjesët e turpshme të trupit të tyre, të mos zbulojnë stolitë e tyre ...". (En-Nur: 31).
{إن السمع والبصر والفؤاد كل أولئك كان عنه مسؤولا} [الإسراء: 36].
"Mos iu qas asaj për të cilën nuk ke njohuri, pse të dëgjuarit, të pamurit dhe zemra, për të gjitha këto ka përgjegjësi". (El-Isra: 36).
.
Jemi në prag të pushimeve verore, jemi në përfundimin e vitit shkollor, nga njëra anë njerëzit vetëm se kanë filluar të interesohen se ku do ti kalojnë pushimet, sidomos pas parashikimeve për një verë shumë të nxehtë, kurse nga ana tjetër disa familje dhe disa nxënës janë të angazhuar me maturat e tyre dhe të fëmijëve të tyre.
Aq shumë janë shtuar devijimet në mesin e popullit tonë, saqë secili njeri i ndershëm dhe moralshëm ka filluar ta ngre zërin e arsyes kundër këtyre dukurive negative, madje edhe në shumë gazeta gjejmë se këto zëra sa vijnë e shtohen.
Sa për ilustrim në këtë muaj do tu paraqesim dy shkrime qe flasin për një pasqyrë shumë të keqe që mbretëron në mesin e të rinjve tanë.
Në një gazetë ditore një autor shqiptar në seksionin opinione/press e sjell një shkrim me titull ”Multikulturalizmi, politika dhe vlerat morale", nën nëntitullin " Prishja e moralit " pasi që i tregon disa raste shumë të fëlliqura dhe shumë të poshtra, të cilat turpërohem dhe më vjen inati ti përmendi, ai pastaj shkruan:
"Këto ngjarje qe janë duke ndodhur në këtë vend janë vetëm në dëmin e krejt popullit shqiptar dhe nuk bënë që të heshtim aspak. Ne si shoqëri shqiptare në këtë vend duhet që të bëhemi shembull dhe pishtarë për të mirë dhe të luftojmë dhe urrejmë të këqijat. Duhet që t'i lidhim ngushtë vlerat kombëtare me ato fetare, të mësojmë zotësitë e ndryshme shoqërore dhe të organizohemi për një të mirë' të përbashkët. Të mos lejojmë qe amoralët të na udhëheqin, por të krijojmë kuadrot tona të ushqyera me moral dhe me mirësi. Nëse e duam shqiptarinë!". (Gazeta "Lajm", nr. 621, e hënë 14 maj. 2007).
Kurse në një gazetë tjetër, e vërejmë këtë titull "Nga 36 të mitur për çdo ditë pastrohen nga alkooli në toksikologji".
Në këtë shkrim gazetareske i gjejmë këto shënime:
"Mesatarisht nga 36 të mitur për çdo ditë kthjellen në klinikën për toksikologji gjatë festave, thonë nga qendra e klinikave.
Edhe këtu sikurse edhe në shkolla pranojnë se është gjigantë fenomeni i konsumimit të alkoolit në mesin e të miturve edhe pse me ligj është e ndaluar kjo vepër.
Numri më i madh i pacientëve që i pranojmë janë në moshë prej 16- deri në 23 vjet.
Gjatë viti të ri ose gjatë 1 Majit kemi edhe nga katërdhjetë raste, kurse pacient të këtillë në numër të madh ka edhe gjatë vikendeve kur zakonisht njerëzit i festojnë ditëlindjet e tyre.
Nuk është e re se në parqe, në karrige, para shkollave dhe në diskoteka, të miturit në mënyrë masovike pinë alkool edhe pse kjo është e ndaluar.
Vitin e kaluar në një qytet u është bërë detoksimi 40 të miturve, prej tyre 18 kanë qenë vajza.
Një anketë që është bërë mes shkollave të mesme në qytet, ka treguar se 80 % e rinisë prej 14 deri në 18 vjet konsumojnë alkool edhe atë në vende publike...
Edhe drejtorët e shkollave dhe profesorët pranojnë se janë të paaftë para problemit". (Gazeta "Vreme", fq. 3, e hënë 14 maj, 2007 , nr. 1070).
Këto dy shkrime që i paraqitëm në këtë fillim na tregojnë se sa alarmante është gjendja në mesin e rinisë sonë dhe se ndërhyrja jonë për përmirësimin e kësaj gjendje duhet të jetë urgjente dhe kolektive.
Nga ana tjetër na detyron të shfaqim edhe një herë nevojën e madhe që ka populli ynë për rikthim të fesë në pozitën që ka patë dhe insistimin për futjen e mësmibesimit në shkollat tona.
Njëherit edhe na e shton brengosjen ndaj disa dukurive dhe tentimeve për ta nëpërkëmbur fenë dhe për ti dhënë fesë konotacion negativ dhe destruktiv në shoqërinë tonë.
Vlerat që duhet ti posedojë rinia jonë
Në këtë kohë të destruktivitetit të madh dhe degjenerimit, i cili është duke e sulmuar vazhdimisht rininë tonë, duhet të flasim për rikthim të vlerave tona të mirëfillta që në origjinë janë fetare dhe pa të cilat nuk mund të ketë zhvillim të shëndoshë të popullit tanë.
Prej këtyre vlerave dhe cilësive që doemos duhet ti posedon rinia jonë për të na garantuar një ardhmëri më të begatshme janë edhe këto:
1- Morali që nënkupton:
Tërësi rregullash, parimesh, dhe normash të sjelljeve që rregullojnë raportet ndërmjet anëtarëve të bashkësisë së caktuar shoqërore duke përcaktuar mënyrën e sjelljes së individit ndaj rrethit, ndaj të tjerëve dhe ndaj vetvetes.
Kurse nga ana tjetër paraqet edhe tërësi të forcave të brendshme që e shtyjnë njeriun të veprojë, të qëndrojë a të plotësojë një detyrë, gjendja e brendshme shpirtërore e dikujt.
Në mungesë të kësaj force shumë vështirë është të zhvillojmë një rini e cila do ti siguron popullit tanë një ardhmëri të lumtur dhe të shëndoshë.
2- NDER- i.
Tërësia e vetive a e tipareve morale të njeriut, që burojnë nga parime të caktuara, që çmohen nga shoqëria dhe që shfaqen në sjelljet e në veprimet e tij në rrugë të drejtë; cipa e njeriut në shoqëri, që ai e ruan me krenari dhe që nuk lejon t'ia cenojnë; kund. turp.
Gjithashtu kjo fjalë i përmban edhe këtë domethënie:
"Ndjenjë e ndërlikuar që ka të bëjë me tiparet e karakterit të njeriut dhe shfaqet në përpjekjet dhe në sjelljet e shmangies nga gënjimet, nga mashtrimet dhe nga pështjellimet". (shiko: "Fjalorin psikologjik", fq. 171).
Domethënë përderisa te populli ynë turpi vlerësohet si aftësi dhe shkathtësi, kurse nderi si mendjelehtësi dhe papjekuri, nuk mund të ketë zhvillim të shëndoshë.
Madje edhe dukuritë më degjeneruese morale që shfaqen në mesin e popullit tonë, nuk guxon askush ti kundërshton e as ti konteston, sepse ato vetëm se janë bërë dukuri dhe trende që duhet të respektohen, përndryshe ai që i kundërshton dhe i konteston, del si jashtëtokësor dhe njeri i cili nuk ecë me trendet e kohës dhe vendit.
3- VIRTYT - i.
Prirje dhe forcë e brendshme që ka njeriu për të bërë punë të mira; vetia më e mirë që ka ai, cilësi e lartë morale e njeriut, pastërti e përsosuri morale; kund. ves. (Shiko: "Fjalori i shqipes së sotme", fq. 1463).
Forcë e brendshme, e cila ushqehet me besim dhe madhërim të All-llahut, i cili është mbikëqyrës i njerëzve, i Cili e di atë që e fsheh njeriu dhe atë që e publikon, andaj edhe në mungesë të besimit dhe frikës nga All-llahu, si ka mundësi që njeriu ta përsos moralin dhe të pajiset me virtyte.
4- DËLIRËSI- a
Të qenët i pastër, pa pluhur, pa plehra etj.; pastërti.
Të qenët i pastër nga shpirti, pastërti shpirtërore; të qenët i çiltër, çiltëri; të qenët i ndershëm, ndershmëri. ("Fjalori i shqipes së sotme", fq. 231).
Për këtë qëllim ka ardhur Islami dhe është dërguar Pejgamberi, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem që tu pastron njerëzve shpirtin dhe ai që punon për pastrimin e shpirtit të tij ai i siguron vetes shpëtim.
All-llahu, azze ve xhel-le ka thënë:
رَبَّنَا وَابْعَثْ فِيهِمْ رَسُولاً مِنْهُمْ يَتْلُو عَلَيْهِمْ آيَاتِكَ وَيُعَلِّمُهُمْ الْكِتَابَ وَالْحِكْمَةَ وَيُزَكِّيهِمْ إِنَّكَ أَنْتَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ (129)
"Zoti ynë, dërgo ndër ta, nga gjiu i tyre të dërguar që t'u lexojë atyre ajetet Tua, t'u mësojë atyre librin dhe urtësinë, e t'i pastrojë (prej ndytësisë së idhujtarisë) ata. S'ka dyshim se Ti je ngadhënjyesi, i dijshmi". (El-Bekare: 129).
(8) قَدْ أَفْلَحَ مَنْ زَكَّاهَا (9) وَقَدْ خَابَ مَنْ دَسَّاهَا (10)
"Pra, ka shpëtuar ai që e pastroi vetveten. E ka dështuar ai që e poshtëroi vetveten". (Esh-Shems: 8-9).
5- PËRKORE
Masë a përmbajtje në të ngrënë e në të pirë dhe kufizim në kënaqësitë trupore, heqje dorë nga këto kënaqësi; heqje dorë nga përdorimi i disa ushqimeve dhe i pijeve alkoolike. ("Fjalori i shqipes së sotme", fq. 978).
Njeriu zakonisht duhet të jetë i përmbajtur në jetën e vet dhe nuk duhet ti lëshohet pasioneve të kësaj dynjaje dhe të ipet pas epsheve të veta.
Mu për këtë All-llahu, azze ve xhel-le vazhdimisht kërkon prej besimtarëve që të jenë të përmbajtur dhe të përkorur, që në gjuhën e fesë ka kuptimi i takvallëkut. Madje shpëtimin e njeriut dhe me automatizëm shpëtimin e shoqërisë e ka ndërlidhur me devotshmërinë duke thënë
وَاتَّقُوا اللَّهَ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ (189)
"... kini frikë All-llahun që ashtu të gjeni shpëtim". (El-Bekare: 189).
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ حَقَّ تُقَاتِهِ وَلا تَمُوتُنَّ إِلاَّ وَأَنْتُمْ مُسْلِمُونَ (102)
"O ju që besuat, kini frikë All-llahun me sinqeritet të vërtetë dhe mos vdisni, pos vetëm duke qenë muslimanë (besimtarë)!" (Ali Imran: 102).
Pejgamberi, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, ka treguar se trim dhe luftëtar është ai që e lufton epshin e tij për hirë të All-llahut, subhanehu ve teala:
[ ألا أخبركم بالمؤمن من أمنه الناس على أموالهم وأنفسهم والمسلم من سلم الناس من لسانه ويده والمجاهد من جاهد نفسه في طاعة الله والمهاجر من هجر الخطايا والذنوب ] . ( صحيح ).
"A t'ju tregoj kush është besimtar? Besimtar është ai të cilit njerëzit i besojnë për pasurinë dhe shpirtin e tij. Musliman është ai nga dora dhe gjuha e të cilit janë rehat njerëzit, muxhahid është ai që lufton epshin e tij duke e respektuar All-llahun dhe muhaxhir është ai që i braktis gabimet dhe gjynahet". (Sahih, "Es-sahiha", 2, fq. 89).
Këto janë vetëm disa prej vetive që duhet ti posedon një musliman i ri, nëse dëshirojmë ti sigurojmë popullit tonë një ardhmëri të sigurt dhe të qetë. Së fundja një njeri pa këto vlera dhe veti, pikëpyetje se sa ka mbetur nga njerizshmëria tek ai?!
Nderi në këndvështrimin Islam
Çka është nderi sipas sqarimeve islame?
Kur ti referohemi mësimeve islame del në shesh se nder ka këtë kuptim:
"Largim nga ndalesat fetare dhe lypjes prej njerëzve".
Nderi është disa lloje dhe kategori. Në vijim do ti përmendim disa prej tyre.
Nderi i gjymtyrëve:
Muslimani është i ndershëm në dorën, këmbën, sytë, veshët dhe organet e tij, largohet nga harami dhe nuk lejon që ta dominon epshi. All-llahu, azze ve xhel-le, ka urdhëruar secilin musliman që të jetë i ndershëm dhe ta ruan organin e vet deri në martesë, duke thënë:
{وليستعفف الذين لا يجدون نكاحًا حتى يغنيهم الله من فضله} [النور: 33].
"E ata që nuk kanë mundësi martese, le të përmbahen derisa All-llahu t'i begatojë me të mirat e veta...". (En-Nur: 33).
Kurse Pejgamberi, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, i ka nxitur të rinjtë që të martohen për ta ruajtur nderin, kurse ai që nuk ka mundësi të martohet le ti ndihmon vetes me agjërim dhe adhurim, duke thënë:
(يا معشر الشباب، من استطاع منكم الباءة (أداء حقوق الزوجية) فليتزوج، فإنه أغض للبصر وأحصن للفرج، ومن لم يستطع فعليه بالصوم فإنه له وِجَاء (وقاية). [متفق عليه].
"O të rinj, kush mund të martohet le të martohet, sepse kjo ia ul shikimin dhe ia ruan nderin, e ai që ska mundësi të martohet le të agjëron, sepse kjo atë e ruan". (Buhariu dhe Muslimi).
Nderi i trupit:
Muslimani e ruan trupin e tij, bukuritë dhe stolitë që ia ka dhënë All-llahu, subhanehu ve teala, duke i mbuluar vendet e turpshme, burri nga gjuntë deri në kërthizë, kurse gratë tërë trupin e tyre. Kjo asaj i jep nderë dhe dinjitet, pasiqë All-llahu, subhanehu ve teala thotë:
{وليضربن بخمرهن على جيوبهن} [النور: 31]
"...le të venë shamitë mbi kraharorin e tyre dhe të mos ua tregojnë bukuritë e tyre askujt...". (En-Nur: 31).
{يا أيها النبي قل لأزواجك وبناتك ونساء المؤمنين يدنين عليهن من جلابيبهن ذلك أدنى أن يعرفن فلا يؤذين وكان الله غفورًا رحيمًا} [الأحزاب: 59].
"O ti Pejgamber, thuaju grave tua, bijave tua dhe grave të besimtarëve le t'i vënë shamitë (mbulojë) e veta mbi trupin e tyre, pse kjo është më afër që ato të njihen (se nuk janë rrugaçe) e të mos ofendohen. All-llahu fal gabimet e kaluara, Ai është mëshirues". (El-Ahzab: 59).
Islami ka ndaluar shikimin e grave të huaja dhe i ka urdhëruar muslimanët që të ulin shikimin:
{قل للمؤمنين يغضوا من أبصارهم ويحفظوا فروجهم} [النـور: 30].
"Thuaju besimtarëve të ndalin shikimet (prej haramit), t'i ruajnë pjesët e turpshme të trupit të tyre se kjo është më e pastër për ta. All-llahu është i njohur hollësisht për atë që bëjnë ata". (En-Nur: 30).
{وقل للمؤمنات يغضضن أبصارهن ويحفظن فروجهن} [النور: 31].
"Thuaju edhe besimtareve të ndalin shikimet e tyre, t'i ruajnë pjesët e turpshme të trupit të tyre, të mos zbulojnë stolitë e tyre ...". (En-Nur: 31).
{إن السمع والبصر والفؤاد كل أولئك كان عنه مسؤولا} [الإسراء: 36].
"Mos iu qas asaj për të cilën nuk ke njohuri, pse të dëgjuarit, të pamurit dhe zemra, për të gjitha këto ka përgjegjësi". (El-Isra: 36).
.
